«Κατωσέντονο» (Κλεάνθης Χατζηνίκος)
Κατηγορία: Εικαστικές Τέχνες > Δημόσιος χώρος
| Καλλιτέχνης: | Κλεάνθης Χατζηνίκος |
|---|---|
| Έτος: | 1985 |
| Είδος: | Ζωγραφική |
| Χώρος: | Κεντρική πλατεία Λάρισας |
| Τόπος: | Λάρισα |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 1986 |
Σύλληψη του ζωγράφου Κλεάνθη Χατζηνίκου και κατάσχεση έργων του
| ||||
| 1987 |
Καταδίκη σε τρίμηνη φυλάκιση του Κλεάνθη Χατζηνίκου και κατάσχεση ενός έργου
| ||||
| 1988 |
Οριστική καταδίκη και κατάσχεση έργου του Κλεάνθη Χατζηνίκου
|
Περιγραφή
Το Οκτώβριο του 1986, πριν τα εγκαίνια της ατομικής έκθεσης του ζωγράφου Κλεάνθη Χατζηνίκου στην Δημοτική Πινακοθήκη, ο δήμαρχος της Λάρισας ζητά να αποσυρθούν από αυτήν έργα «άσεμνου περιεχομένου», τα οποία έπεσαν στην αντίληψη του αφού κυκλοφόρησε ο κατάλογος της έκθεσης τον οποίο είχε προλογίσει ο ίδιος. Στον πρόλογο μάλιστα, ο δήμαρχος αναφέρεται εγκωμιαστικά στο στοιχείο της ηδονής ως μιας από τις βασικές θεματικές του καλλιτεχνικού έργου του Χατζηνίκου. Αρνούμενος να αποσύρει τα έργα ή να ακυρώσει την έκθεση, ο Χατζηνίκος αποφασίζει να τα παρουσιάσει στην κεντρική πλατεία της πόλης δημιουργώντας έτσι μια υπαίθρια έκθεση. Ύστερα από καταγγελίες πολιτών ο Χατζηνίκου συλλαμβάνεται με την κατηγορία έκθεσης γυμνών πινάκων ερωτικού περιεχομένου σε κοινή θέα, κατηγορούμενος σύμφωνα με το άρθρο 30 του Ν. 5060/31.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Λαρίσης αθωώνει αρχικά τον Χατζηνίκο στηρίζοντας την απόφαση του στο ότι ««ζωγραφικοί πίνακες που αναπαριστούν γυναικεία και ανδρικά γυμνά και ερωτική συνεύρεση, εφόσον εκφράζουν ανθρώπινο προβληματισμό και δεν προκαλούν αισθήματα αποστροφής ή αηδίας στη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, δεν είναι άσεμνα». Μετά την αθωωτική απόφαση, ο εισαγγελέας ασκεί έφεση και το 1987 το Εφετείο Λάρισας καταδικάζει τον Χατζηνίκο σε τρίμηνη φυλάκιση και σε οριστική κατάσχεση του έργου του «Κατωσέντονο». Στον πίνακα αυτό φαίνεται να αναπαρίσταται ένας γυμνός άντρας και μια γυμνή γυναίκα η οποία είναι έτοιμη να καθίσει πάνω στο ανδρικό πέος και μπροστά της βρίσκεται μια καρδιά μαχαιρωμένη. Ο καλλιτέχνης ένα χρόνο αργότερα, το 1988, προσφεύγει στον Άρειο Πάγο, ο οποίος επικυρώνει την καταδικαστική απόφαση του Εφετείου, βασίζοντας την απόφασή του αποκλειστικά στη θεματική του έργου. Το έργο δεν επιστράφηκε ποτέ στον καλλιτέχνη.
Βάλια Τσιριγώτη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Ελευθερία (Λάρισας) 29/3/1987
- Καθημερινή 25/10/1988
- Τα Νέα 3/4/1987· 25/10/1988
- Πλημμελειοδικείο Λάρισας, απόφαση αριθμ. 3654/1986
- Πλημμελειοδικείο Λάρισας, απόφαση αριθμ. 1210/1988
- Γιάννης Ζιώγας, «Πράξεις Εικαστικής Λογοκρισίας», στο Γ. Ζιώγας, Λ. Καραμπίνης, Γ. Σταυρακάκης, Δ. Χριστόπουλος (επιμ.) Όψεις Λογοκρισίας στην Ελλάδα, Αθήνα: Νεφέλη 2007.
- Γιάννης Σταθάτος, «Κατωσέντονο» στο Π. Πετσίνη και Δ. Χριστόπουλος Λεξικό Λογοκρισίας στην Ελλάδα: Καχεκτική δημοκρατία - δικτατορία - μεταπολίτευση, Αθήνα: Καστανιώτης 2018
Δημοσιεύσεις CIVIL
- Πηνελόπη Πετσίνη, «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ – τρία λογοκριτικά περιστατικά: Παρνασσός (Nonda 1952), Ζάππειο (ομάδα Αρμός, 1952-53) και κεντρική πλατεία Λάρισας (Κλεάνθης Χατζηνίκος, 1986)», στο συνέδριο «Εικόνα/Πολιτική/Δημόσιος Χώρος», 21-24 Νοεμβρίου 2019, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος.