«Asperges me» (Τιερί ντε Κορντιέ [Thierry de Cordier], έκθεση «Outlook»)
Κατηγορία: Εικαστικές Τέχνες > Ομαδική έκθεση
| Καλλιτέχνης: | Τιερί ντε Κορντιέ (Thierry de Cordier) |
|---|---|
| Επιμέλεια: | Χρήστος Ιωακειμίδης |
| Έτος: | 1999 |
| Είδος: | Ζωγραφική |
| Χώρος: | Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών |
| Τόπος: | Αθήνα |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 2003 |
Αποκαθήλωση του έργου «Αsperges me» («Ράντισέ με») του Τιερί ντε Κορντιέ από την έκθεση «Outlook»
| ||||
| 2005 |
Δίωξη του επιμελητή της έκθεσης «Outlook» Χρήστου Ιωακειμίδη
| ||||
| 2006 |
Δίκη του επιμελητή της έκθεσης «Outlook» Χρήστου Ιωακειμίδη
|
Περιγραφή
Κατά τη διάρκεια της διεθνούς έκθεσης «Outlook», την οποία διοργάνωσε ο Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού στο πλαίσιο της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας», αποφασίστηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 2003 από το ΔΣ του Οργανισμού και με τη σύμφωνη γνώμη του καλλιτεχνικού διευθυντή της έκθεσης, Χρήστου Ιωακειμίδη, να απομακρυνθεί το εικαστικό έργο «Asperges me» (Ράντισέ με, 1999) του Βέλγου καλλιτέχνη Thierry de Cordier. Στη θέση του αναρτήθηκε ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία «το έργο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις ως προσβλητικό του Σταυρού … η έντονη συζήτηση που προκλήθηκε τείνει να επισκιάσει την ουσία της έκθεσης και να παρεμποδίσει την επαφή του κοινού με τη σύγχρονη τέχνη». Ο ίδιος ο καλλιτέχνης φέρεται να συναίνεσε στην απομάκρυνση. Είχε προηγηθεί ευρεία δημοσιότητα μετά από καταγγελίες πολιτευτών, κομμάτων, εντύπων αλλά και της Εκκλησίας: Στο έργο εικονιζόταν ένας φαλλός που εκσπερμάτωνε σε έναν σταυρό. Η έκθεση είχε εγκαινιαστεί στις 25 Οκτωβρίου από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο, και διεξάγονταν χωρίς προβλήματα, μέχρι που πολιτευτές του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού, μέσα από καταγγελίες σε τηλεοπτικά κανάλια και τον Τύπο, εγείρουν ζήτημα «προσβολής της χριστιανικής θρησκείας» και «εθνικών συμβόλων» και απαιτούν την παρέμβαση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Ο Γιώργος Καρατζαφέρης, μάλιστα, τότε πρόεδρος του ΛΑ.Ο.Σ., κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή προς τον Υπουργό Πολιτισμού με την οποία ζητούσε την απομάκρυνση του έργου. Με τη θέση αυτή σύντομα συντάσσονται και βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με προεξάρχουσα τη δήλωση του πρώην προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, Μιλτιάδη Έβερτ, ο οποίος απείλησε πως «αν δεν τον κατεβάσουν μέχρι την Παρασκευή θα πάω να τον αποκαθηλώσω μόνος μου» (Καθημερινή 11/12/2003).
Η δημόσια αντιπαράθεση για την απομάκρυνση του έργου διήρκεσε επί μακρόν, έγινε γνωστή διεθνώς και, όπως παρατηρεί ο Μιχάλης Τσαπόγας, αποτέλεσε αφορμή αναζωπύρωσης του επιστημονικού και πολιτικού ενδιαφέροντος για το ζήτημα της λογοκρισίας και έχει συμπεριληφθεί σε σειρά συγκριτικών εκθέσεων και μελετών για τη νομοθεσία περί βλασφημίας.
Με την ολοκλήρωση της προκαταρκτικής εξέτασης, το 2005, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του επιμελητή της έκθεσης, επειδή, κατά το κλητήριο θέσπισμα, εμφάνισε στη δημοσιότητα «πίνακα άσεμνο και κατάπτυστο (…) δημιουργία διεστραμμένης καλλιτεχνικής διανόησης (...), ο οποίος, σύμφωνα με το κοινό αίσθημα, προσβάλλει την αιδώ καίτοι ήταν δήθεν έργο τέχνης, καθ’ ότι δεν ανήκε στην πολιτιστική δημιουργία της ανθρωπότητας και δεν συμβάλλει στην προώθηση της ανθρώπινης γνώσης και ευπρέπειας με το περιεχόμενό του (...) καθύβρισε δημόσια και κακόβουλα την Ανατολική Ορθόδοξο Εκκλησία του Χριστού». Μετά από δύο αναβολές, η δίκη διεξήχθη στο Πλημμελειοδικείο Αθηνών στις 10 Μαϊου 2006. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο επιμελητής απαλλάχθηκε με κύριο στοιχείο της αιτιολογίας την έλλειψη κακοβουλίας, αποδεικνυόμενη από την συναίνεσή του στην απόφαση απομάκρυνσης του έργου. «Θέλετε να πάει φυλακή ο κατηγορούμενος;» ρώτησε ο συνήγορος υπεράσπισης του καλλιτεχνικού διευθυντή τον μάρτυρα κατηγορίας αρχιμανδρίτη Επιφάνειο στη δίκη. «Όχι», απάντησε ο αρχιμανδρίτης, «μου αρκεί ότι κατέβηκε ο πίνακας».
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Αρχείο Συνήγορου του Πολίτη, Κύκλος Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Αναφορά 1546/28/1/2004, Διαμεσολάβηση Ιούνιος 2005: Ανδρέας Τάκης, Ιωάννα Τουρκοχωρίτη.
- Κλητήριο θέσπισμα Εισαγγελέως Πλημμελειοδικών Αθηνών, στο Σταύρος Τσακυράκης, Θρησκεία κατά τέχνης, Αθήνα: Πόλις 2005, σ. 66-68.
- Το Βήμα 14/12/2003, 16/12/2003, 24/11/2008
- Ελευθεροτυπία 11/5/2006
- Καθημερινή 11/12/2003· 3/6/2005· 14/5/2006
- Τα Νέα 16/12/2003· 11/5/2006
- Ριζοσπάστης 13/12/2003
- Μιχάλης Τσαπόγας, «Outlook» στο Π. Πετσίνη και Δ. Χριστόπουλος Λεξικό Λογοκρισίας στην Ελλάδα: Καχεκτική δημοκρατία - δικτατορία - μεταπολίτευση, Αθήνα: Καστανιώτης 2018
- «Παράρτημα: Β. Υπόθεση Outlook (Τιερί ντε Κορντιέ)» στο Γ. Ζιώγας, Λ. Καραμπίνης, Γ. Σταυρακάκης, Δ. Χριστόπουλος (επιμ.) Όψεις Λογοκρισίας στην Ελλάδα, Αθήνα: Νεφέλη 2007.
