ΠΑΙΔΕΙΑ (Γιάννης Τυπάλδος, 1977)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Αγγλικός τίτλος: | Education |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Γιάννης Τυπάλδος |
| Έτος α’ προβολής: | 1977 |
| Είδος: | Ντοκιμαντέρ |
| Παραγωγή: | Movie Makers | Stefi Film | Γιάννης Τυπάλδος |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0288695/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| Σεπτέμβριος 1977 |
Απαγόρευση προβολής του ντοκιμαντέρ ΠΑΙΔΕΙΑ (Γιάννης Τυπάλδος, 1977) στο Αντιφεστιβάλ Θεσσαλονίκης
| ||||
| Οκτώβριος 1977 |
Απαγόρευση να σταλεί στο Φεστιβάλ της Λειψίας και στο Ινστιτούτο του Φιλμ της Σουηδίας η ταινία ΠΑΙΔΕΙΑ (Γιάννης Τυπάλδος, 1977)
| ||||
| Μάρτιος 1978 |
Περικοπή σκηνών και διαλόγων της ταινίας ΠΑΙΔΕΙΑ (Γιάννης Τυπάλδος, 1977)
|
Περιγραφή
Το 1977 απαγορεύτηκε η προβολή του μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ ΠΑΙΔΕΙΑ στο (ανεξάρτητο) Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης· λίγες μέρες αργότερα η ίδια επιτροπή απαγόρευσε να σταλεί η ταινία στο φεστιβάλ της Λειψίας και στο Film Institute της Σουηδίας με το αιτιολογικό ότι είναι «μονόπλευρη» και τούτο διότι «δεν δείχνει τις προσπάθειες που καταβάλλονται από τη μεριά της κυβέρνησης Καραμανλή για τη βελτίωση των συνθηκών που διέπουν την παιδεία». Η ταινία ήταν ιδιαίτερα καταγγελτική και υιοθετούσε μια επιθετική πολιτική ρητορική που προφανώς ενόχλησε –το Βήμα έγραφε χαρακτηριστικά πως «[ο]ι εικόνες-καταγγελίες επιδρούν καταλυτικά στο συγκινησιακό κομμάτι του θεατή που τελικά έτσι βγαίνει από την αίθουσα (πέρα από τις όποιες αντιρρήσεις του) με μιαν αίσθηση οργής και αγανάκτησης για τα όσα συμβαίνουν στο χώρο αυτόν». Στα Νέα, αντίστοιχα, ο Κ. Σταματίου την περιέγραφε ως «ένα συγκλονιστικό σχεδόν δίωρο ντοκιμαντέρ πάνω στα τραγικά χάλια της ελληνικής παιδείας από τα νηπιαγωγεία και ως τα πανεπιστήμια» όπου καταγράφεται ξεκάθαρα πως «η Παιδεία έχει μεταβληθεί σε σκλαβοπάζαρο που εξυπηρετεί πια μονάχα τα συμφέροντα των ντόπιων μονοπωλιακών βιομηχανιών και των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Οι αλήθειες που ακούγονται στην ταινία είναι καταπέλτης για την κυβέρνηση και για αυτό η λογοκρισία την απαγόρευσε».
Ο σκηνοθέτης αντέδρασε έντονα, απειλώντας με μήνυση το Υπουργείο Προεδρίας καθώς, όπως ισχυρίστηκε, δεν υπήρχε καμμιά ανακρίβεια στην ταινία και μάλιστα ούτε καν προχώρησε «στα χάλια της Παιδείας, όσο προχωράει π.χ. ο αρχηγός της ΕΔΗΚ κ. Γ. Μαύρος στους πολιτικούς του λόγους».
Η ΠΑΙΔΕΙΑ πήρε τελικά άδεια προβολής προσφεύγοντας στην Δευτεροβάθμια επιτροπή, υπό την αίρεση να περικοπούν φράσεις όπως:
«Σε όλα τα Γυμνάσια της χώρας φακελλώνονται τα προεδρεία...».
«Η κυβέρνηση με κάποιο τρυκ, που ονομάζει μεταρρύθμιση, προσπαθεί να δημιουργήσει κυματοθραύστες ώστε να εμποδιστούν οι πλατειές λαϊκές μάζες να μορφωθούν...».
«Τα μονοπώλια χρειάζονται ειδικευμένους εργάτες...».
«Αυτό που ήθελα να πω εγώ είναι ότι οι ποινές επιβλήθηκαν έπειτα από πιέσεις που έγιναν στους μαθητές από εξωτερικούς παράγοντες και συγκεκριμένα από την αστυνομία...».
Οι λογοκριτικές επεμβάσεις προκάλεσαν αντιδράσεις από τον κόσμο της τέχνης και της διανόησης: Ζητώντας να αρθούν οι απαγορεύσεις και οι περικοπές τόσο στην ΠΑΙΔΕΙΑ όσο και στην ταινία ΑΡΧΟΝΤΕΣ (1977) του Μανούσου Μανουσάκη που λογοκρίθηκε την ίδια περίοδο, και ανακινώντας ταυτόχρονα το πάγιο αίτημα για κατάργηση του αναχρονιστικού θεσμού της λογοκρισίας, 41 γνωστοί σκηνοθέτες, καλλιτέχνες και συγγραφείς υπέγραψαν δήλωση συμπαράστασης.
Τον Μάρτιο του 1978, «μετά από περιπέτειες, αγωνίες και έναν αποτελεσματικό... σφαγιασμό» όπως έγραψε χαρακτηριστικά εφημερίδα της εποχής, το ντοκιμαντέρ έφτασε τελικά στις αίθουσες. Προβλήθηκε αρχικά στον κινηματογράφο Αλκυονίς, και έκοψε συνολικά 3.814 εισιτήρια.
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Τα Νέα, 4/10/1977, 6/12/1977
- Το Βήμα, 25/10/1977, 15/3/1978
- Ριζοσπάστης, 5/10/1977, 8/10/1977
- Γιώργος Ανδρίτσος, «Παιδεία», στο Π. Πετσίνη και Δ. Χριστόπουλος (επιμ.) Λεξικό Λογοκρισίας στην Ελλάδα: Καχεκτική δημοκρατία - δικτατορία - μεταπολίτευση, Αθήνα: Καστανιώτης 2018
Δημοσιεύσεις CIVIL
- Πηνελόπη Πετσίνη: «Από τον ‘κατευνασμό των πολιτικών παθών’ στη ‘Δεξιά κουλτούρα’: Μάχες της μνήμης και πολιτική λογοκρισία στη Μεταπολίτευση», Αρχειοτάξιο 22, Νοέμβριος 2020.
