ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΑΝΓΚΟ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ – Ultimo tango a Parigi (Bernardo Bertolucci, 1972)

Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ξένες ταινίες

Αγγλικός τίτλος:	Last Tango in Paris
Σκηνοθεσία:	Bernardo Bertolucci
Έτος α’ προβολής:	1972
Χώρα:	Γαλλία | Ιταλία
Είδος:	Δράμα | Ερωτική
IMDb:	https://www.imdb.com/title/tt0070849/

Λογοκριτικά περιστατικά

Φεβρουάριος 1974

Περικοπή σκηνής της ταινίας ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΑΝΓΚΟ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ (Bernardo Bertolucci, 1972) Αιτιολογία: Ηθική | Άσεμνο | Βιασμός Χαρακτηρισμός: ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΝ Είδος λογοκρισίας: Περικοπές σκηνών | Προληπτική λογοκρισία | Θεσμική λογοκρισία

Περιγραφή

Πρόκειται για την πιο αμφιλεγόμενη ταινία του Bernardo Bertolucci, η οποία αφηγείται τη σκληρή σεξουαλική σχέση ενός μεσήλικα με μια νεαρή κοπέλα στο Παρίσι. Με την κυκλοφορία της ταινίας, το 1972, προκλήθηκε διεθνώς έντονη δημόσια συζήτηση για τη βιαιότητά της, ενώ σε πολλές χώρες επιβλήθηκε λογοκρισία και περικοπές. Στο επίκεντρο της δημόσιας αναταραχής βρισκόταν η διαβόητη σκηνή στην οποία ο πρωταγωνιστής (Marlon Brando) βιάζει πρωκτικά την πρωταγωνίστρια (Maria Schneider) χρησιμοποιώντας βούτυρο ως λιπαντικό. Ο σκηνοθέτης διώχθηκε ποινικά στην Ιταλία για την εν λόγω σκηνή, του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης με αναστολή, του αφαιρέθηκαν τα πολιτικά δικαιώματα για πέντε έτη και η ταινία απαγορεύθηκε. Πέρα από το ζήτημα της σκληρότητας της απεικόνισης, πρόσφατα ήρθαν στο φως μαρτυρίες των συντελεστών, και ιδίως της ίδιας της Maria Schneider, η οποία τόνισε πως γνώριζε το περιεχόμενο της σκηνής, αλλά όχι ότι επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί βούτυρο. Το στοιχείο αυτό δεν βρισκόταν στο σενάριο, αλλά αποτέλεσε ιδέα του Bertolucci και του Brando· ο σκηνοθέτης, μάλιστα, δήλωσε αργότερα πως ο αιφνιδιασμός και η σεξουαλική κακοποίηση της ηθοποιού στόχευε στο να αποσπάσει από εκείνη μια αληθινή αντίδραση. Παρόλο τον ακραίο της χαρακτήρα, η ταινία προβλήθηκε στην Ελλάδα τον χειμώνα του 1974, με περικομμένη τη σκηνή του βιασμού, όπως συνέβη και σε άλλες χώρες, συναντώντας τεράστια ανταπόκριση και σημειώνοντας ιδιαίτερη εισπρακτική επιτυχία. Οι αναφορές του Τύπου στην εν λόγω σκηνή –πολλά χρόνια πριν γίνει γνωστό το κακοποιητικό της υπόβαθρο– προκάλεσαν έντονο ενδιαφέρον, στο σημείο που η εφημερίδα Θεσσαλονίκη δημοσίευσε το σενάριο της ταινίας σε συνέχειες, ενώ το θέμα σχολιάστηκε και στην επιθεώρηση Κι εσύ χτενίζεσαι. Η ταινία προβλήθηκε τελικά χωρίς περικοπές πολύ αργότερα. Παρόλο που η απεικόνιση σεξουαλικών πράξεων και γυμνού ήταν συνήθης σε πολλές ταινίες, ιδίως πορνογραφικές, η συγκεκριμένη βρέθηκε στο στόχαστρο καθώς ήταν έργο ενός μεγάλου σκηνοθέτη και θεωρήθηκε ως «ποιοτική», σε αντίθεση με τις δεκάδες ταινίες που προβάλλονταν σε σινεμά ειδικευμένα στην πορνογραφία, συναντώντας την απαξίωση των κριτικών.

Χρήστος Τριανταφύλλου

Πηγές – Βιβλιογραφία

• Κώστας Κατσάπης, «Τελευταίο ταγκό στο Παρίσι: Μια προβολή ‘νηστήσιμη και …χωρίς βούτυρο’», στο Πηνελόπη Πετσίνη-Δημήτρης Χριστόπουλος (επιμ.), Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα. Καχεκτική Δημοκρατία, Δικτατορία και Μεταπολίτευση, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, σ. 505-506
• Κωστής Κορνέτης, «Περί ασέμνων: ‘πορνογραφία’, δημόσια αιδώς και γυμνό στη μεταπολιτευτική Ελλάδα», στο Πηνελόπη Πετσίνη-Δημήτρης Χριστόπουλος (επιμ.), Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα. Καχεκτική Δημοκρατία, Δικτατορία και Μεταπολίτευση, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, σ. 182-194
• Anna North, «The disturbing story behind the rape scene in Bernardo Bertolucci’s Last Tango in Paris, explained», Vox, 26/11/2018

Εικόνες – Αρχειακό υλικό