ΜΠΕΤΤΥ (Δημήτρης Σταύρακας, 1979)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Αγγλικός τίτλος: | Betty |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Δημήτρης Σταύρακας |
| Έτος α’ προβολής: | 1979 |
| Είδος: | Μικρού μήκους | Ντοκιμαντέρ | Μυθοπλασία | Queer |
| Παραγωγή: | Χρήστος Μάγκος |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt1185345/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| Σεπτέμβριος 1979 |
Απόρριψη από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης της μικρού μήκους ταινίας ΜΠΕΤΤΥ (Δημήτρης Σταύρακας, 1979)
|
Περιγραφή
Βασισμένο σε υλικό από το ομώνυμο βιβλίο της Μπέττυς Βακαλίδου (Μπέττυ, 1980) που ήταν τότε υπό έκδοση, και με βοηθό τον Ανδρέα Βελισσαρόπουλο, ιδρυτικό μέλος του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλόφιλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ) και εκδότη του περιοδικού Αμφί, το μικρού μήκους δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ ΜΠΕΤΤΥ του Δημήτρη Σταύρακα απορρίφθηκε από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1979. Η προκριματική επιτροπή, με τέσσερις ψήφους κατά, τέσσερις υπέρ, και δύο λευκά, έκρινε πως αν και πρόκειται για αισθητικά άρτια ταινία εντούτοις «η κοινωνική ζημιά που προκαλεί είναι μεγαλύτερη από το καλλιτεχνικό όφελος». Στην ταινία, που αφηγείται το 24ωρο μιας τρανσέξουαλ, πρωταγωνιστούσε η ίδια η Μπέττυ Βακαλίδου, ενεργό μέλος του ΑΚΟΕ με σημαντική ακτιβιστική δράση για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και τρανς ατόμων. «Το θέμα ενόχλησε τους πουριτανούς της προκριματικής επιτροπής», έγραφε ο Λευτέρης Ξανθόπουλος στο Αντί, αν και η ταινία «ούτε για μια στιγμή δεν γίνεται φτηνή ή πρόστυχη». Η ΜΠΕΤΤΥ προβλήθηκε, μαζί με άλλες κομμένες ταινίες, σε ειδική προβολή για τους ανθρώπους του κινηματογράφου και του Τύπου σε κινηματογράφο της Θεσσαλονίκης και κέρδισε τις εντυπώσεις:
«Το φιλμ είναι σε ένα πρώτο επίπεδο η καταγραφή της ιστορίας μιας τραβεστί. Και σε ένα δεύτερο και πιο ουσιαστικό, η καταγραφή της κοινωνικής βίας. […] Συνδυασμός φιξιόν και ντοκιμαντέρ, με σκηνές στημένες και φυσικές, η ταινία, χρησιμοποιεί σαν άξονα το λόγο της Μπέττυς, που αρθρωμένος μ’ ένα ιδιότυπο ηχόχρωμα, αποδίνει λιτά την πραγματικότητα. Καμιά γαργαλιστική ερωτική σκηνή, καμιά προσπάθεια να ερεθιστεί ο θεατής, να συγκινηθεί εύκολα ή να γελάσει. […] Με πλάνα που αντιπαρατίθενται ή ερμηνεύουν την αποσπασματική αφήγηση της ηρωίδας ο σκηνοθέτης συνθέτει μια ταινία με άψογο κινηματογραφικό χρόνο και, τινάζοντας στον αέρα θεσμούς και πεποιθήσεις, μετατρέπει το ατομικό σε καθολικό και προκαλεί την ενοχή μας. [..] Είναι άραγε η τολμηρή κατάδειξη του κατακτημένου από την ηρωίδα δικαιώματος στην ελευθερία που προκάλεσε την άρνηση των τεσσάρων της επιτροπής; Ή μήπως το αίσθημα της ενοχής για την κατάδειξη της υπάρχουσας, κοινωνικής βίας; Η φράση «αυτά γίνονται αλλά δεν είναι σωστό να λέγονται» που μάθαμε πως ακούστηκε και που επιβεβαιώνεται από την απορριπτική απόφαση, δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να αποδεικνύει τον γνωστό φαρισαϊσμό της Ελλάδας Ελλήνων Χριστιανών». (Πρωινή 29/9/1979)
Γυρισμένη μόλις δύο χρόνια μετά το «Περί της εξ αφροδισίων νόσων προστασίας και ρυθμίσεις συναφών θεμάτων» νομοσχέδιο της κυβέρνησης Καραμανλή, το οποίο προέβλεπε μεταξύ άλλων φακέλωμα, φυλάκιση και εκτόπιση των ομοφυλόφιλων εφόσον συλληφθούν, η ταινία αντιμετώπισε μια κοινωνία επιφυλακτική αν όχι ανοιχτά εχθρική απέναντι στα ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα. H MΠETTY κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο 2ο Φεστιβάλ Μικρού Μήκους Δράμας το 1979, το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Λάρισας την ίδια χρονιά, καθώς και το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες, χαρακτηρισμένη ως ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΗ, μαζί με την Πρόβα Ορχήστρας (1978) του Φελίνι.
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Αντί, τχ. 137, 10/1979.
- Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, «Χώρα, Σε Βλέπω», Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2021.
- Πρωινή 29/9/1979.
- Στέλιος Θεοδωρίδης, «Ένα ελληνικό ντοκιμαντέρ με ηρωίδα τραβεστί στη δεκαετία του 1970».
