ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΖΕΣΤΗΣ (Φρίντα Λιάππα, 1991)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Αγγλικός τίτλος: | The Years of the Big Heat |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Φρίντα Λιάππα |
| Έτος α’ προβολής: | 1991 |
| Είδος: | Δράμα |
| Παραγωγή: | ΕΤ1 | Negative | Ε.Κ.Κ. |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0105513/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| Ιανουάριος 1992 |
Αποκλεισμός από τα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας και ποινική δίωξη της ταινίας ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΖΕΣΤΗΣ (Φρίντα Λιάππα, 1991)
|
Περιγραφή
Με αφορμή σκηνή της ταινίας όπου ένα παιδί παρακολουθεί την ερωτική συνεύρεση της μητέρας και του εραστή της, o Απόστολος Δοξιάδης, Ειδικός Σύμβουλος Κινηματογραφίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Πρόεδρος της Επιτροπής Απονομής των Κρατικών Βραβείων Κινηματογράφου, την κατήγγειλε στην επιτροπή, ζητώντας τον αποκλεισμό της λόγω «κακοποίησης ανηλίκου». Έτσι η ταινία, που είχε ήδη επιλεγεί από το 42ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου για να προβληθεί στο πρόγραμμα Panorama, στερήθηκε το δικαίωμα συμμετοχής της στα κρατικά βραβεία ποιότητας.
Ο συμπαραγωγός Κυριάκος Αγγελάκος (2018) θυμάται:
«Στις 26 Ιανουαρίου 1992, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής, ο πρόεδρός της Απ. Δοξιάδης ζήτησε την εξαίρεση της ταινίας από τα κρατικά βραβεία ποιότητας με την αιτιολογία ότι σύμφωνα με πληροφορίες που του έδωσαν ένα βράδυ έξω από το bar Ηριδανός, στα γυρίσματα της ταινίας είχε κακοποιηθεί ένα μωρό. Η είδηση έπεσε σαν βόμβα στην επιτροπή η οποία αποφάσισε με συντριπτική πλειοψηφία να εξαιρέσει την ταινία από τα βραβεία και την συνακόλουθη χρηματική ενίσχυση που τα συνόδευε. […] Το σκάνδαλο που ξέσπασε ξεπέρασε τον κινηματογραφικό και τον πολιτιστικό χώρο και πήρε τεράστιες διαστάσεις. Ο χώρος του πολιτισμού διχάστηκε. […] Δίπλα στον Απ. Δοξιάδη στάθηκαν ως μάρτυρες κατηγορίας, αν και κάποιοι δεν είχαν δει την ταινία, η τότε σύζυγός του Βάσια Παναγοπούλου, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης, ο Νίκος Βεργίτσης κλπ. Δίπλα στη Φρίντα έσπευσαν να συμπαρασταθούν, καταγγέλλοντας τη θεσμική εκτροπή του τότε Ειδικού Συμβούλου και την απόπειρα λογοκρισίας εκ μέρους του, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, η Μελίνα Μερκούρη, ο Ζυλ Ντασσέν, ο Νίκος Κούνδουρος, ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο Δημήτρης Μαρωνίτης, ο Θάνος Μικρούτσικος και πολλοί άλλοι. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Απ. Δοξιάδης είχε δει «Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης» τον Σεπτέμβριο του 1991 σε πρώτη ειδική προβολή που διοργανώσαμε για τους συντελεστές της ταινίας, τους φίλους και τους συναδέρφους μας στον κινηματογράφο «Όπερα». Σύμφωνα με τον ίδιο, εκείνη τη βραδιά, λίγη ώρα μετά την πρεμιέρα της ταινίας τού κατήγγειλαν την κακοποίηση του παιδιού».
Η επίμαχη σκηνή, σύμφωνα με τους συντελεστές της ταινίας, είχε γυριστεί αποσπασματικά: πέρα από ένα πρώτο γενικό πλάνο που εμφανίζονται οι δύο πρωταγωνιστές και το μωρό στον ίδιο χώρο, τα υπόλοιπα κατασκευάστηκαν στο μοντάζ. Βασισμένος σε δημοσίευμα της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος, καθώς και στην ανακοίνωση του Απόστολου Δοξιάδη που δημοσιοποιήθηκε στον Τύπο, ο εισαγγελέας άσκησε αυτεπάγγελτη ποινική δίωξη τον Γενάρη του 1992. Λίγες μέρες αργότερα η ταινία έκανε πρεμιέρα στο PANORAMA του Φεστιβάλ Βερολίνου, όπου μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογραφικών Ταινιών (FIPRESCI) με ψήφισμά τους στήριξαν τη σκηνοθέτρια. Η υπόθεση πήρε μεγάλη δημοσιότητα, για μεγάλο διάστημα υπήρξε πρώτο θέμα στις εφημερίδες της εποχής και στις τηλεοπτικές εκπομπές. Η υπουργός Πολιτισμού Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη ζήτησε την παραίτηση του Δοξιάδη από τη θέση του Ειδικού Συμβούλου Κινηματογραφίας, χωρίς ωστόσο να πάρει επί της ουσίας θέση για το θέμα. Το σενάριο άλλωστε, τόνισε, είχε εγκριθεί από το προηγούμενο ΕΚΚ, το 1988, επί Μάνου Ζαχαρία (ΕΤ1, 1992). Ενώ η υπόθεση, με την συνεχή αναμόχλευση μερίδας των Μέσων, παίρνει διαστάσεις σκανδάλου, σύντομα καταλήγει σε σύγκρουση που αφορά περισσότερο σε ευρύτερα πολιτιστικά και πολιτικά διακυβεύματα παρά στην υποτιθέμενη κακοποίηση καθαυτή: την αποκρατικοποίηση του ελληνικού κινηματογράφου, τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης, τον ίδιο τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο, αλλά και την πολιτιστική ηγεμονία της γενιάς της Μεταπολίτευσης. Ο Διονύσης Σαββόπουλος, στην εκπομπή «Προφίλ» της ΕΤ1 που ασχολήθηκε με το θέμα, το έθεσε χαρακτηριστικά: «Η ασυναρτησία έχει αρχίσει από πολύ πριν! Την είδαμε μπροστά στα μάτια μας να αρχίζει στη Μεταπολίτευση. Εμφανίστηκε στην αρχή σαν μια θολούρα στις ιδέες, κάτι υπερεπαναστατικά, κάτι θεωρίες και τα λοιπά. Επειδή η ασυναρτησία είναι επεκτατικόν πράγμα δεν αρκέστηκε στις ιδέες, προχώρησε στα αισθήματα.»
Στις 24 Μαΐου του 1993, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών της Αθήνας αποφαίνεται με απαλλακτικό βούλευμα ότι δεν στοιχειοθετείται κατηγορία εναντίον της Φρίντας Λιάππα, της μητέρας του παιδιού και των συντελεστών της ταινίας.
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Κυριάκος Αγγελάκος «Τα χρόνια της Μεγάλης Ζέστης [1991]: Το μωρό της Λιάππα» στο Π. Πετσίνη και Δ. Χριστόπουλος Λεξικό Λογοκρισίας στην Ελλάδα: Καχεκτική δημοκρατία - δικτατορία - μεταπολίτευση, Αθήνα: Καστανιώτης 2018.
- Ελεύθερος Τύπος 29/1/1992.
- Ελευθεροτυπία 17/9/1993.
- Καθημερινή 28/1/1992.
- «Προφίλ», 1992, ΕΤ1 (Πάνος Παναγιωτόπουλος, Βασίλης Ραφαηλίδης, Γιώργος Καρυπίδης, Διονύσης Σαββόπουλος, Απόστολος Δοξιάδης).
