Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΛΓΕΡΙΑΣ – La battaglia di Algeri (Gillo Pontecorvo, 1966)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ξένες ταινίες
| Αγγλικός τίτλος: | The Battle of Algiers |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Gillo Pontecorvo |
| Έτος α’ προβολής: | 1966 |
| Χώρα: | Ιταλία | Αλγερία |
| Είδος: | Δράμα | Πολεμική |
| Διανομή: | Σκούρας Φιλμς |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0058946/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 22-03-1968 |
Απαγόρευση της ταινίας Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΛΓΕΡΙΑΣ (Gillo Pontecorvo, 1966)
|
Περιγραφή
Ο Πόλεμος της Αλγερίας (1954-1962) αποτέλεσε μια από τις πιο αιματηρές συγκρούσεις της περιόδου της μεταπολεμικής αποαποικιοποίησης. Μετά την ήττα της στην Ινδοκίνα το 1954, η Γαλλία στράφηκε στην Αλγερία, την οποία είχε κατακτήσει από το 1830 ως τμήμα του μητροπολιτικού της εδάφους, για να καταπνίξει την προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης των Αλγερινών. Ο πόλεμος διεξήχθη με μεγάλη αγριότητα: οι Γάλλοι άποικοι συνάντησαν δυσχέρειες εναντίον του ανορθόδοξου πολέμου των Αλγερινών, με αποτέλεσμα να σταλούν στην περιοχή γαλλικά στρατεύματα, τα οποία χρησιμοποίησαν εκτεταμένα βασανιστήρια για την κάμψη του εχθρού –υπόθεση την οποία κάλυπτε πέπλο σιωπής επί δεκαετίες. Αν και από στρατιωτική άποψη οι γαλλικές δυνάμεις υπερτερούσαν, ήταν αδύνατο να διατηρηθεί η κατοχή της χώρας, συνεπώς ο πόλεμος έληξε με πρωτοβουλίες του Προέδρου της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκωλ και οδήγησε στην ανεξαρτησία της Αλγερίας.
Το 1966, με πρωτοβουλία της αλγερινής κυβέρνησης, ο Ιταλός κομμουνιστής σκηνοθέτης Gillo Pontecorvo μετέφερε στον κινηματογράφο το βιβλίο του ηγέτη των αλγερινών δυνάμεων κατά τον πόλεμο, Saadi Yacef –ο οποίος έπαιζε και στην ταινία. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε σχεδόν αποκλειστικά ερασιτέχνες ηθοποιούς και ακολούθησε ένα ύφος που έκανε την ταινία να μοιάζει με ασπρόμαυρο ντοκιμαντέρ, παρόλο που δεν χρησιμοποιήθηκαν καθόλου πραγματικά πλάνα. Η ταινία συνάντησε σχεδόν ομόθυμη αποδοχή στους κινηματογραφικούς κύκλους και μνημονεύεται από πληθώρα μεγάλων σκηνοθετών μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, στη Γαλλία το θέμα που πραγματευόταν ήταν ιδιαίτερα διχαστικό και επώδυνο, κυρίως λόγω των πληγμάτων στην εικόνα ισχύος της χώρας σε μια περίοδο όπου οι παλιές ευρωπαϊκές Μεγάλες Δυνάμεις είχαν βρεθεί στη σκιά των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης. Αρχικά οι γαλλικές αρχές απαγόρευσαν την προβολή της ταινίας για τρεις μήνες, αλλά στη συνέχεια η απαγόρευση παρατάθηκε για άλλα τέσσερα χρόνια, καθώς είχαν εκτοξευτεί απειλές εναντίον του σκηνοθέτη και της δημόσιας τάξης από ακροδεξιά άτομα και ομάδες. Ο πυρήνας της απαγόρευσης, όμως, ήταν κατά βάση η ίδια η ενόχληση του γαλλικού κράτους, ενώ η ταινία απασχόλησε έντονα και τη δημόσια σφαίρα. Σημειωτέον ότι η ταινία χρησιμοποιήθηκε στις ΗΠΑ και την Αργεντινή για την εκπαίδευση στρατιωτικών εναντίον του ανορθόδοξου πολέμου.
Στην Ελλάδα η ταινία ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ από τη δικτατορία. Σύμφωνα με το σκεπτικό της αρμόδιας επιτροπής:
«Η ταινία αναφέρεται εις την Επανάστασιν της Αλγερίας εναντίον των Γάλλων. Αι μέθοδοι δράσεως τόσον των επαναστατών, τους πρωτεργάτας των οποίων αποτελούν κοινοί αλήτες της κακοφήμου συνοικίας της Κάσμπα, όσον και αι μέθοδοι αντιδράσεως των γαλλικών αρχών συνθέτουν την πλέον βάρβαρον εικόνα τραγωδίας ανθρώπων ενθυμίζουσα σκηνάς στρατοπέδων ναζί. Αι δυναμιτιστικαί ενέργειαι εναντίον αμάχων και αμερίμνων αθώων και νέων και γενικά αι τρομοκρατικαί πράξεις εναντίον πάντων, ως αι ωμαί δολοφονίαι αστυνομικών ενθυμίζουν εν τίνι μέτρω κομμουνιστικάς μεθόδους. Αι μέθοδοι αντιδράσεως των Γάλλων είναι επίσης απάνθρωποι και δύνανται να χαρακτηρισθώσιν μεσαιωνικαί (μαρτύρια διά πυράς, πνιγμού δι’ ύδατος, κρέμασμα κτλ). Προτείνεται όπως απαγορευθεί η προβολή της εν Ελλάδι».
Στη συλλογιστική της επιτροπής, λοιπόν, η ταινία είχε δύο πολύ σοβαρά προβλήματα, πέρα από το ζήτημα της ακραίας βίας: πρώτον, τασσόταν ευθέως εναντίον των γαλλικών στρατευμάτων, απεικονίζοντας τα χειρότερά τους βασανιστήρια. Δεύτερον, απεικόνιζε τακτικές ανταρτοπολέμου, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να εμπνεύσουν και αντίστοιχες δράσεις εναντίον της δικτατορίας. Μέσω της σύγκρισης των Αλγερινών ανταρτών με τους κομμουνιστές ως προς τη δολοφονία αστυνομικών, οι λογοκριτές έφερναν στο προσκήνιο και έναν από τους κοινούς τόπους της μετεμφυλιακής αντικομμουνιστικής μνήμης, τα Δεκεμβριανά –και ιδίως τα γεγονότα στο Σύνταγμα Μακρυγιάννη. Άλλωστε, καθώς η ελληνική δικτατορία ήταν ένα στρατιωτικό καθεστώς, δεν ήταν σε καμία περίπτωση θετικό να απεικονίζονται στρατιωτικά σώματα να διαπράττουν βασανιστήρια –πρακτική διεθνώς αντίθετη στον κώδικα τιμής των αξιωματικών. Έτσι, Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΛΓΕΡΙΑΣ συμπύκνωνε ένα σύνολο χαρακτηριστικών που θεωρούνταν επιβλαβή για τη χώρα και ιδίως για το ίδιο το καθεστώς των συνταγματαρχών.
Χρήστος Τριανταφύλλου
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο αδειών ξένων ταινιών.
- Caillé, Patricia, «The Illegitimate Legitimacy of The Battle of Algiers in French Film Culture», International Journal of Postcolonial Studies 9/3 (2007), 371-388.
- Νούσης, Γιώργος, «Η νύχτα που ο Σηκουάνας βάφτηκε κόκκινος: Η σφαγή των Αλγερινών στο Παρίσι του 1961», ΣΚΡΑ-punk, 17/10/2020.
- Νούσης, Γιώργος, «Αποικιοκρατία και τραυματικό παρελθόν: Η δολοφονία του Maurice Audin και η αναγνώριση των βασανιστηρίων του γαλλικού στρατού στην Αλγερία», ΣΚΡΑ-punk, 7/10/2018.
- Stora, Benjamin, «Still Fighting. The Battle of Algiers, Censorship and the ‘Memory Wars’”, International Journal of Postcolonial Studies 9/3 (2007), 365-370.
