ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ (Φίλιππος Φυλακτός, 1974)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Εναλλακτικός τίτλος: | ΕΘΕΛΟΝΤΑΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ | ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ |
|---|---|
| Αγγλικός τίτλος: | Pavlos Melas |
| Σκηνοθεσία: | Φίλιππος Φυλακτός |
| Έτος α’ προβολής: | 1974 |
| Είδος: | Ιστορική | Βιογραφία | Δράμα |
| Παραγωγή: | Φίλιππος Φυλακτός |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0070520/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 04-11-1970 |
Παρεμβάσεις στο σενάριο της ταινίας ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ (Φίλιππος Φυλακτός, 1974)
| ||||
| Μάιος 1972 |
Περικοπές σκηνών και παρεμβάσεις στο σενάριο της ταινίας ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ (Φίλιππος Φυλακτός, 1974)από το πρωθυπουργικό γραφείο του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου
|
Περιγραφή
Η ταινία ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ παρακολουθεί τη ζωή του από το 1874, όταν η οικογένειά του επιστρέφει από τη Μασσαλία για να εγκατασταθεί οριστικά στην Ελλάδα, μέχρι και τον θάνατό του, το 1904. Η αφήγησή της περιλαμβάνει όλους τους κοινούς τόπους της εθνικής ιστοριογραφίας για τον Μακεδονικό Αγώνα, και επιπλέον παρουσιάζει με ιδιαίτερα κολακευτικό τρόπο τους στρατιωτικούς ως τη μόνη υπεύθυνη εθνική δύναμη έναντι των πολιτικών. Αναμενόμενα, λοιπόν, το σενάριο πέρασε πολύ εύκολα από τις λογοκριτικές διαδικασίες του υπουργείου Προεδρίας. Πιο συγκεκριμένα, ο Αντώνης Δαυίδ, σεναριογράφος της ταινίας, κατέθεσε το σενάριο στη Διεύθυνση Ελέγχου Δημοσίων Θεαμάτων προς έγκριση στις 10/10/1970. Σε λιγότερο από ένα μήνα, στις 4/11/1970, απέσπασε τη σχετική έγκριση από την επιτροπή ελέγχου με μόνη υπόδειξη το ψευδώνυμο του Παύλου Μελά που στο σενάριο εμφανιζόταν ως Μίμης Ζέκας να αλλαχθεί σε Ζέζας, όπως ήταν το ιστορικά ακριβές. Παρ’ όλα αυτά για άγνωστους λόγους τα γυρίσματα δεν φαίνεται να ξεκίνησαν.
Στις 19 Ιανουαρίου 1972, το σενάριο ξανακατατέθηκε από τον Φίλιππο Φυλακτό (σκηνοθέτη και συνεργάτη στο σενάριο) για έγκριση από την επιτροπή ελέγχου. Αυτή τη φορά η ταινία εμφανιζόταν ως παραγωγή του Αρχηγείου Στρατού. Ως ιστορικός σύμβουλος της ταινίας εμφανιζόταν ο λοχαγός Γεώργιος Επιτροπάκης, συγγραφέας του βιβλίου Ο Μακεδονικός αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, που εκδόθηκε από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ). Και αυτή τη φορά η έγκριση ήρθε πολύ γρήγορα, στις 26 του ίδιου μήνα. Ωστόσο, την άνοιξη του ίδιου χρόνου, όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα, ένα νέο πρόσκομμα εμφανίστηκε. Το υπουργείο εξωτερικών άρχισε να εκφράζει ερωτήματα κατά πόσο η ταινία θα δημιουργούσε προβλήματα στην τότε οικοδομούμενη ελληνοβουλγαρική συνεργασία. Το Μάιο του 1972 αποφασίστηκε μετά από παρέμβαση του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου η ταινία να γυριστεί μετά από εκτεταμμένες αλλαγές στο σενάριο, κυρίως προς απαλοιφή των αντιβουλγαρικών αιχμών, και να μην εμφανιστεί ως παραγωγή δημόσιου φορέα, δηλαδή του στρατού, αλλά ως ιδιωτική πρωτοβουλία. Ωστόσο, ακόμη κι έτσι η ταινία δεν προβλήθηκε στους κινηματογράφους για όσο διάστημα επικεφαλής της Χούντας ήταν ο Παπαδόπουλος. Τελικά, έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους επί Ιωαννίδη στις 4 Φεβρουαρίου 1974 και έκοψε σημαντικό αριθμό εισιτηρίων, κυρίως επειδή η παρακολούθησή της κρίθηκε υποχρεωτική για τους μαθητές των σχολείων.
Στη Μεταπολίτευση η ταινία δεν ξαναπαίχτηκε. Σταδιακά δημιουργήθηκε η αβάσιμη φήμη ότι αυτό συνέβη επειδή η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση Καραμανλή επέβαλε κάποιου είδους περιορισμό στην προβολή της στο πλαίσιο της εξομάλυνσης των σχέσεων Ελλάδας-Βουλγαρίας. Έτσι, σταδιακά για την ακροδεξιά, και πρόσφατα ακόμη και για τη δεξιά, η ταινία έγινε σύμβολο της υποτιθέμενης μισαλλοδοξίας της Μεταπολίτευσης, η οποία λογόκρινε τον εθνικόφρονα λόγο. Η ταινία απέκτησε νέα επικαιρότητα την περίοδο της διαπραγμάτευσης μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας για την υπογραφή της Συνθήκης των Πρεσπών. Ειδικές προβολές διοργανώθηκαν σε πόλεις της Βόρειας Ελλάδας, οι οποίες συνεχίστηκαν ακόμη και μετά την υπογραφή της συνθήκης, από ιδιωτικούς φορείς όπως το ινστιτούτο Ευνομία, πρόεδρος του οποίου είναι ο ηθοποιός Λάκης Κομνηνός, που είχε πρωταγωνιστήσει στην ταινία.
Ελένη Κούκη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο Σεναρίων Κινηματογραφικών Ταινιών.
- Σωτήρης Βαλντέν, Παράταιροι Εταίροι, Αθήνα: Πόλις, 2009.
- Τάσος Κωστόπουλος, «Ποιος λογόκρινε τον “Παύλο Μελά”», Η Εφημερίδα των Συντακτών, 17/11/2019.
