ΝΕΜΕΣΙΣ (Γιώργος Σταμπουλόπουλος, 1979)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Σενάρια
| Συγγραφέας: | Γιώργος Σταμπουλόπουλος |
|---|---|
| Έτος: | 1979 |
| Είδος: | Ιστορική | Δράμα |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 24-01-1979 |
Απόρριψη του σεναρίου ΝΕΜΕΣΙΣ (Γιώργος Σταμπουλόπουλος, 1979)
| ||||
| 12-02-1979 |
Επανεξέταση και εκ νέου απόρριψη του σεναρίου ΝΕΜΕΣΙΣ (Γιώργος Σταμπουλόπουλος, 1979)
| ||||
| 10-04-1979 |
Υπό όρους χορήγηση άδειας λήψης σκηνών και συστάσεις στο σενάριο ΝΕΜΕΣΙΣ (Γιώργος Σταμπουλόπουλος, 1979)
|
Περιγραφή
Το σενάριο ΝΕΜΕΣΙΣ απορρίφθηκε στις αρχές του 1979 τόσο από την Πρωτοβάθμια όσο και από τη Δευτεροβάθμια επιτροπή με το αιτιολογικό ότι:
«προσκρούει εις την δημοσίαν τάξιν, την θρησκείαν, αντίκειται εις την αρχήν της λήθης προς επίτευξιν της Εθνικής ενότητας, αναμοχλεύει πολιτικά πάθη και εν γένει προσβάλλει το Δημόσιον αίσθημα του Ελληνικού λαού».
Το σενάριο βασιζόταν σε πραγματικό περιστατικό αυτοδικίας που συνέβη στην Κρήτη το 1945: Πέντε μέλη της οικογένειας Σωμαράκη δικάστηκαν και τέσσερα καταδικάστηκαν από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων ως υπαίτια για την κατάδοση και εκτέλεση 35 κατοίκων των Σαρχών Ηρακλείου το 1944. Οι ποινές που επιβλήθηκαν δεν ικανοποίησαν το κοινό αίσθημα (αν και οι δύο κύριες υπαίτιες καταδικάστηκαν σε θάνατο και ισόβια αντίστοιχα, κι ο μόνος που απαλλάχθηκε ήταν ο ανήλικος γιος της οικογένειας), κι έτσι λίγο μετά την ανάγνωση της απόφασης συγγενείς και συγχωριανοί των θυμάτων όρμησαν στο δικαστήριο, έσφαξαν με μαχαίρια ολόκληρη την οικογένεια και πέταξαν τα πτώματα στο δρόμο.
Το σενάριο παρουσιάστηκε ως μια ελεύθερη κινηματογραφική ανάπλαση των γεγονότων με πρότυπο τη δομή της αρχαίας τραγωδίας. Το θέμα της απόρριψης παίρνει διαστάσεις στον Τύπο, ύστερα και από επερώτηση της Προέδρου του Κόμματος Εργασίας της Ολλανδίας (PvdA) στον Ολλανδό Υπουργό Εξωτερικών σχετικά με την προληπτική λογοκρισία στην Ελλάδα ενόψει της ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ, με αφορμή και τις απαγορεύσεις προβολής σειράς ταινιών (Η ΚΑΓΚΕΛΟΠΟΡΤΑ [Δημήτρης Χατζής, 1978], Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΤΥΦΛΩΝ [Μαίρη Χατζημιχάλη-Παπαλιού 1977], ΠΑΙΔΕΙΑ [Γιάννης Τυπάλδος, 1977], κ.ά.).
Έτσι, στις 10/4/1979 η Προεδρία της Κυβέρνησης δίνει άδεια λήψεως σκηνών υπό όρους, διευκρινίζοντας ότι «επειδή η άρνηση της παροχής αδείας παρουσιάσεως του συγκεκριμένου αυτού περιστατικού θα μπορούσε να δημιουργήσει την εντύπωση ότι καταβάλλεται προσπάθεια να αποκρυβεί μέρος της ελληνικής ιστορίας έστω και αν το μέρος αυτό δεν έχει γενικώτερη σημασία»:
α) στην αρχή της ταινίας θα γίνεται κατατόπιση των θεατών περί του ότι η υπόθεση που θα δουν συνέβη στην πραγματικότητα στο Ηράκλειο της Κρήτης κατά τη διάρκεια της κατοχής και κατά τον πρώτο μετά την Απελευθέρωση χρόνο,
β) η ίδια κατατόπιση των θεατών θα γίνεται και στο τέλος της ταινίας,
γ) οι φορείς της εξουσίας (Νομάρχης κ.λπ.) κατά την Κατοχή και την Μεταπελευθερωτική περίοδο, δεν θα είναι τα ίδια πρόσωπα – εκτός εάν ο σεναριογράφος παρουσιάζει τα πρόσωπα με τα πραγματικά τους ονόματα.
Σύμφωνα με τον Σταμπουλόπουλο, ο τότε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου, Νίκος Δεληπέτρος, σε συνάντησή τους τον απειλεί λέγοντας ότι ακόμα και αν γυριστεί η ταινία δεν πρόκειται να πάρει ποτέ άδεια προβολής. «Η περιπέτεια της ταινίας ‘Νέμεσις’» γράφει ο Σταμπουλόπουλος, «κράτησε έξι χρόνια και σ’ αυτό το διάστημα γύρισα δυο ταινίες. Στο Κέντρο Κινηματογράφου ‒με τις παλινδρομήσεις του ως προς τη χρηματοδότηση της ταινίας από φόβο προς την απαγόρευση του κ. Γενικού Γραμματέα‒ άλλαξαν, σ’ αυτά τα έξι χρόνια, τρεις Πρόεδροι και τελικά το σενάριο μπαίνει στο Αρχείο και δεν γυρίζεται ποτέ.»
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ, Αρχείο Παραστατικών Τεχνών, Αρχείο Γ. Σταμπουλόπουλου.
- Ελευθεροτυπία, 23/2/1979.
- Πρωινή, 2/2/1979.
- Ριζοσπάστης, 22/2/1979.
- To Βήμα, 28/2/1979.
Δημοσιεύσεις CIVIL
- Πετσίνη Π., «Νέμεσις: Πολιτική της λήθης, δοσιλογισμός και λογοκρισία στη Μεταπολίτευση» στο Ανδρέας Μαράτος (επιμ.) 1821-2021: Μνήμες τεχνών – Θραύσματα ιστορίας, Αθήνα: Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς – εκδόσεις Νήσος, 2021.
- Πετσίνη Π., "Από τον «κατευνασμό των πολιτικών παθών» στη «Δεξιά κουλτούρα»: Μάχες της μνήμης και πολιτική λογοκρισία στη Μεταπολίτευση", Αρχειοτάξιο, τ.22, Νοέμβριος 2020, σελ. 93-114.
