ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ (Μ. Καραγάτσης, 1946)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Αγγλικός τίτλος: | The Raid of the Aegean |
|---|---|
| Εναλλακτικός τίτλος: | ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟΝ |
| Σκηνοθεσία: | Μ. Καραγάτσης |
| Έτος α’ προβολής: | 1946 |
| Είδος: | Αντιστασιακή | Πολεμική | Περιπέτεια |
| Παραγωγή: | Ηλίας Περγαντής |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0136282/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 10-01-1947 |
Περικοπή σκηνών της ταινίας ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ (Μ. Καραγάτσης, 1946)
|
Περιγραφή
Η ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Μ. Καραγάτση, είναι μια από τις πρώτες ελληνικές ταινίες που διαχειρίστηκαν το θέμα της Κατοχής και της Αντίστασης, και αυτή που εισηγήθηκε στον ελληνικό κινηματογράφο το επίσημο αφήγημα για τα σχετικά γεγονότα, που θέτει στο κέντρο του τους αξιωματικούς του ελληνικού στρατού, την εκκλησία, τα σαμποτάζ και το στρατηγείο στη Μέση Ανατολή (Γιώργος Ανδρίτσος 2020). Προβλήθηκε για πρώτη φορά την άνοιξη του 1946, ενώ έλαβε εκ νέου άδεια προβολής τον Ιανουάριο του 1947 και τον Μάρτιο του 1954. Το 1947 – χωρίς να είναι σαφές αν η ίδια απαίτηση επαναλήφθηκε και το 1954 – ζητήθηκε από την αρμόδια επιτροπή η περικοπή των σκηνών
«περιπάτου και βάρκας με Γερμανόν».
Πρόκειται για δύο σύντομες σκηνές όπου η Άννα (Ελένη Χατζηαργύρη), γυναίκα του συνταγματάρχη Κομνηνού (Λάμπρος Κωνσταντάρας), μετά από παραίνεση του ηγούμενου του μοναστηριού της Λυγαριάς, Συνέσιου, συνάπτει σχέσεις με γερμανό αξιωματικό για να του αποσπάσει το κλειδί του γραφείου του όπου φυλάει πολύτιμα για την Αντίσταση έγγραφα. Στις συγκεκριμένες σκηνές βλέπουμε το ζευγάρι αγκαλιασμένο να περπατά σε ένα μονοπάτι και αργότερα να κάνει βαρκάδα, υπό το βλέμμα του ιερέα που τους επιβλέπει κρυφά. Δεν είναι γνωστό τι ακριβώς ενόχλησε τους λογοκριτές. Αν και είναι απολύτως σαφές ότι η ηρωίδα εκτελεί εντολές για το καλό του έθνους, το πιθανότερο είναι πως θεωρήθηκε ανάρμοστο το θέαμα ελληνίδας συζύγου αξιωματικού σε τρυφερές στιγμές με έναν Γερμανό. Πιθανό είναι επίσης να θεωρήθηκε ανάρμοστη και η συμπεριφορά του ηγούμενου που παρακολουθεί κρυμμένος τους δύο εραστές. Σε μια κριτική του Χρ. Δ. στις Μορφές (Οκτώβριος 1946), την οποία παραθέτει ο Γιώργος Ανδρίτσος (2020), εκφράζεται έκπληξη για τη στάση του ιερέα:
«[Π]ώς είναι δυνατόν ο ηγούμενος ενός μοναστηριού, ο πάτερ Συνέσιος που είναι κατάσκοπος και έχει πομπό, να βάζη τη γυναίκα ενός αξιωματικού που λείπει στη Μέση Ανατολή, να γίνει η ερωμένη ενός Γερμανού ανθυπολοχαγού […]. Και επειδή εκείνη στην αρχή αρνείται, να την εκβιάζει ότι θα κάνη γνωστές στον άντρα της τις σχέσεις της με τον Ρεΐζη, έναν αξιωματικό του ναυτικού, οι οποίες, όπως ομολογεί εκείνη όταν πεθαίνει είναι ανύπαρκτες[…]».
Σήμερα, βλέποντας κανείς τη διαθέσιμη κόπια θα διαπιστώσει ότι στη σκηνή όπου ο Συνέσιος αναθέτει στην Άννα την εν λόγω αποστολή, οι εκβιασμοί που αναφέρονται στην παραπάνω κριτική απουσιάζουν, ενώ ποτέ ο ηγούμενος δεν λέει ρητά τι ακριβώς ζητάει από την Άννα. Είναι πιθανό, επομένως – αν δεν πρόκειται για λάθος του Χρ. Δ. – η σκηνή να έχει υποστεί επιπλέον μοντάζ και να έχουν αφαιρεθεί σημεία του διαλόγου, είτε από την ΕΤ1, όταν την πρόβαλε, είτε σε προηγούμενο στάδιο από τη λογοκρισία.
Βλ. επίσης ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ (Νίκος Τσιφόρος, 1949).
Μαρία Χάλκου
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο αδειών ταινιών.
- Ανδρίτσος Γιώργος (2020), Κινηματογράφος και ιστορία: Η κατοχή και η Αντίσταση στις ελληνικές ταινίες μεγάλου μήκους από το 1945 μέχρι και 1981, Αθήνα: ΚΨΜ.
- Παναγιώτα Μ. Χατζηγεωργίου, «Όταν ο Καραγάτσης πήρε την κάμερα», Book Press, Ο κόσμος μέσα από τα βιβλία, 26 Οκτωβρίου 2015.
