ΔΕΜΑ ΕΚΠΛΗΞΕΩΣ – Surprise Package (Stanley Donen, 1960)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ξένες ταινίες
| Εναλλακτικός τίτλος: | ΔΕΜΑ ΤΩΝ ΕΚΠΛΗΞΕΩΝ |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Stanley Donen |
| Έτος α’ προβολής: | 1960 |
| Χώρα: | ΗΠΑ |
| Είδος: | Κωμωδία | Γκανγκστερική |
| Διανομή: | Δαμασκηνός – Μιχαηλίδης |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0054355/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 13-05-1961 |
Απαγόρευση της ταινίας ΔΕΜΑ ΕΚΠΛΗΞΕΩΣ (Stanley Donen, 1960)
|
Περιγραφή
Γκανγκστερική κωμωδία με τον Γιουλ Μπρίνερ, βασισμένη στο βιβλίο A Gift from the Boys (1958) του σατιρικού αρθρογράφου και συγγραφέα Art Buchwald. Διαδραματίζεται σε ένα ελληνικό νησί – τη φανταστική Κάδμο – όπου διωγμένος από την Αμερική εξορίζεται ένας γκάνγκστερ. Εκεί, στον τόπο καταγωγής του, συναλλάσσεται με τον διοικητή της Χωροφυλακής και τον έκπτωτο μονάρχη της Ανατολίας που θέλει να πουλήσει το στέμμα του.
Το ΔΕΜΑ ΕΚΠΛΗΞΕΩΣ ανήκει σε μια σειρά ταινιών του Χόλλυγουντ που γυρίστηκαν στην Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στη δεκαετία του 1960 με ενθάρρυνση των ελληνικών αρχών. Τα γυρίσματα υποστηρίχτηκαν από το ελληνικό κράτος και – όπως και των άλλων αντίστοιχων ταινιών – προβλήθηκαν ως επιτυχία των κυβερνητικών πολιτικών για την προσέλκυση ξένων παραγωγών στη χώρα. Με ιδιαίτερη υπερηφάνεια τονίστηκε ότι αν και αρχικά ως τόπος γυρισμάτων είχε επιλεχθεί η Σικελία, οι παραγωγοί «λόγω των παρασχεθεισών διευκολύνσεων» μετέφεραν τα γυρίσματα στη Ρόδο, αλλάζοντας και το σενάριο. Έτσι ο πρωταγωνιστής από Αμερικανοϊταλός έγινε Ελληνοαμερικάνος και ονομάστηκε Νίκο. Όπως επεσήμανε ο διευθυντής του υπουργείου Βιομηχανίας Γεράσιμος Καμπίτσης, η προσδοκία για τη διαφήμιση της χώρας διεθνώς ήταν μεγάλη:
«[Η] δε ωφέλεια, ήτις θα προκύψη εκ της διαφημίσεως της Ελλάδος, δοθέντος ότι δεκάδες εκατομμυρίων θεατών πρόκειται να ιδούν τας ταινίας ταύτας ανά τον κόσμον, θα είναι ανυπολόγιστος».
Ωστόσο, τον Μάιο του 1961, με ομόφωνη απόφαση της Επιτροπής Ελέγχου Κινηματογραφικών Ταινιών, η ταινία ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ. Αν και στον σχετικό φάκελο δεν περιλαμβάνεται το σκεπτικό της ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ, είναι σίγουρο ότι κρίθηκε δυσφημιστική για την Ελλάδα και κυρίως για τα ελληνικά Σώματα Ασφαλείας, ζητήματα που αποτελούσαν κόκκινο πανί για τις λογοκριτικές επιτροπές. Ο Κώστας Σταματίου, σε εκτενές άρθρο του στην αντιπολιτευόμενη Αυγή, μίλησε για πρωτοφανή γκάφα των «αρμοδίων» καθώς, όπως ανέφερε, η ταινία «δυσφημίζει τα ίδια τα όργανα της Κυβερνήσεως». Πράγματι, το ΔΕΜΑ ΕΚΠΛΗΞΕΩΣ, που παρουσιάζει το νησί ως έναν τόπο εξωτικό και πίσω στον χρόνο, εκτός του ότι εμφανίζει τους κατοίκους του φτωχούς, βρώμικους, παραβατικούς και δουλοπρεπείς, παρουσιάζει τον αρχηγό της Χωροφυλακής ως μια γλοιώδη και διεφθαρμένη φιγούρα που χρηματίζεται, παρανομεί και συμπεριφέρεται βίαια στους φτωχούς και τους κατώτερούς του. Έτσι, όταν ένας φτωχοδιάβολος κλέβει τσιγάρα, ο αρχηγός της Χωροφυλακής τον χτυπά, και αργότερα, όταν ένας ένστολος χάνει το όπλο του – άλλο σημείο που τραυματίζει την εικόνα των ελληνικών Σωμάτων Ασφαλείας – τον χαστουκίζει απανωτά αποκαλώντας τον «ανίκανο». Μια λεκτική αναφορά στον διοικητή τον περιγράφει ως τον μεγαλύτερο κλέφτη του νησιού, ενώ θα πρέπει να ενόχλησε και η αμφίεση των αστυνομικών που ήταν «ντυμένοι με στολές … δραγόνων του Ναπολέοντα και ζωσμένοι με μακρυά σπαθιά!», όπως σημείωσε ο Σταματίου.
Ο κριτικός της Αυγής καθώς δεν είχε δει την ταινία, όπως ο ίδιος ομολόγησε, επικαλούμενος για το άρθρο του εσωτερική πληροφόρηση από την Προεδρία της Κυβερνήσεως, δεν απέφυγε μερικές ανακρίβειες:
«[Υ]πάρχουν πλήθος «ξεκαρδιστικές» για τον Έλληνα θεατή σκηνές, όπως αυτή όπου ανοίγει ένα παράθυρο στη Ρόδο και στο φόντο εμφανίζεται ο … Λυκαβηττός!».
Η εν λόγω πληροφορία δεν επιβεβαιώνεται, καθώς στη θέα των παραθύρων εμφανίζεται σταθερά η ακρόπολη της Λίνδου. Είναι ενδεικτική ωστόσο ενός «χωρικού» εθνικισμού, αλλά και άρνησης της ιδιότητας του κινηματογράφου να κατασκευάζει τεχνητές γεωγραφίες. Η ταινία αναμφισβήτητα κινητοποίησε τα εθνικιστικά αντανακλαστικά των λογοκριτών. Φαίνεται επίσης ότι ενόχλησε ιδιαιτέρως τα μέλη της Επιτροπής που προέρχονταν από τις αστυνομικές δυνάμεις, τα οποία σύμφωνα με τις πληροφορίες του Σταματίου «έτριβαν τα μάτια τους».
Βλ. επίσης ΟΡΓΙΣΜΕΝΟΙ ΛΟΦΟΙ (Robert Aldrich, 1959), ΤΑ ΚΑΝΟΝΙΑ ΤΟΥ ΝΑΒΑΡΟΝΕ (J. Lee Thompson, 1961) και Ο ΛΕΩΝ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ (Rudolph Maté, 1962).
Μαρία Χάλκου
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο αδειών ταινιών.
- Η Αυγή, 14/5/1961.
- Καθημερινή, 29/11/1959.
