ΜΟΡΓΚΑΝ Ο ΤΡΕΛΛΟΣ ΕΡΑΣΤΗΣ – Morgan: A Suitable Case for Treatment (Karel Reisz, 1966)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ξένες ταινίες
| Σκηνοθεσία: | Karel Reisz |
|---|---|
| Έτος α’ προβολής: | 1966 |
| Είδος: | Κωμωδία | Δράμα |
| Διανομή: | Β. Λαμπίρης |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0060714/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 21-11-1967 |
Επανεξέταση και περικοπή σκηνών και διαλόγων της ταινίας MΟΡΓΚΑΝ Ο ΤΡΕΛΛΟΣ ΕΡΑΣΤΗΣ (Karel Reisz, 1966)
| ||||||
| Αρχές 1981 |
Περικοπή σκηνής κατά την τηλεοπτική προβολή της ταινίας ΜΟΡΓΚΑΝ Ο ΤΡΕΛΛΟΣ ΕΡΑΣΤΗΣ (Karel Reisz, 1966)
|
Περιγραφή
Ο ΜΟΡΓΚΑΝ Ο ΤΡΕΛΛΟΣ ΕΡΑΣΤΗΣ είναι αναρχική σάτιρα του βρετανικού νέου κύματος. Ένας άφραγκος, αντισυμβατικός και μαρξιστής ζωγράφος με ζωηρή φαντασία και εμμονή με τους γορίλλες διεκδικεί πίσω την αστή πρώην γυναίκα του που θέλει να παντρευτεί έναν πλούσιο γκαλερίστα. Ακολουθώντας τις διαφυγές του ήρωα στον κόσμο της φαντασίας, η ταινία επιτίθεται στις μικροαστικές αντιλήψεις, στον κομφορμισμό και στις κοινωνικές συμβάσεις.
Στην Ελλάδα προβλήθηκε στις αρχές Μαρτίου του 1967 ως ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ δι’ ανηλίκους και χωρίς περικοπές, ενώ με την επιβολή της δικτατορίας επανεξετάστηκε όπως συνέβη άλλωστε με το σύνολο των προβαλλόμενων ταινιών. Στην επανεξέταση τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου η αρμόδια επιτροπή, πέρα από την επανεπιβεβαίωση της ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ, ζήτησε εκτεταμένες περικοπές, συνολικά 19, που τραυμάτιζαν ανεπανόρθωτα το περιεχόμενο και το μήνυμα της ταινίας. Οι σκηνές που κόπηκαν αφορούσαν την ορατότητα των κομμουνιστικών συμβόλων και του Καρλ Μαρξ:
«1. Περικοπή ολοκλήρου της σκηνής ενώπιον του μνημείου του Μαρξ εις το Νεκροταφείον.
2. Περικοπή απασών των σκηνών εις ας εμφανίζεται το σφυροδρέπανο».
Η πρώτη περικοπή αναφέρεται στη σκηνή όπου ο Μόργκαν με τη μητέρα του αφήνουν λουλούδια στον τάφο του Μαρξ στο Κοιμητήριο Χάιγκεϊτ του Λονδίνου. Εκεί, μπροστά στην προτομή του φιλοσόφου, συζητούν για τον κομμουνιστή πατέρα, την κοινωνική αλλαγή και την επανάσταση. Η δεύτερη περικοπή αφορά διάσπαρτα σημεία όπου εμφανίζεται το σφυροδρέπανο. Το πιο σημαντικό από αυτά είναι η τελευταία σκηνή στον κήπο του ψυχιατρείου όταν η έγκυος πρώην γυναίκα του επισκέπτεται τον Μόργκαν για να του ανακοινώσει ότι το παιδί είναι δικό του. Ο Μόργκαν την ακούει φτιάχνοντας ένα τεράστιο σφυροδρέπανο με λουλούδια. Πολύ αργότερα, στη μεταπολίτευση, πιθανώς το πρώτο τετράμηνο του 1981, σε τηλεοπτική μετάδοση της ταινίας από την ΕΡΤ κόπηκε ξανά το τελευταίο πλάνο με το λουλουδένιο σφυροδρέπανο.
Επιστρέφοντας στη δικτατορία, οι υπόλοιπες 17 περικοπές αφορούσαν τους διαλόγους της ταινίας και μεμονωμένα πλάνα με φιλοκομμουνιστικό και «ανατρεπτικό» περιεχόμενο καθώς και έναν αρνητικό υπαινιγμό για τη σύγχρονη Ελλάδα. Ωστόσο οι περικοπές 10-13 των διαλόγων σχετίζονται με τη σκηνή της επίσκεψης στο νεκροταφείο, η αφαίρεση της οποίας είχε ήδη ζητηθεί:
«Απάλειψις εκ του διαλόγου των κάτωθι φράσεων:
1. Αυτό το αυτοκίνητο Γουώλλυ, το έβγαλαν απ’ τον ιδρώτα των εργατών.
2. Η Ελλάδα δεν έχει παρά ερείπια...
3. Ο μπαμπάς σου ονειρευόταν να υψώση την κόκκινη σημαία στ’ Ανάκτορο του Μπάκινγκχαμ…
4. Ήταν στην πρωτοπορία... Ένας εργάτης, μαζί με τούς εργάτας.
5. Μια νησίδα πνευματικής υγείας, σ’ ένα κόσμο οδύνης.
6. Δημιουργός του Ερυθρού Στρατού... μέγας Επαναστάτης στοχαστής.
7. Αρνείται να αποσταλινοποιηθεί... Τις προάλλες την είδα να πουλάη την κομμουνιστική εφημερίδα.
8. ΕΡΓΑΤΕΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΕΝΩΘΗΤΕ ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ (Περικοπή και εικόνος).
9. Ο Μόργκαν κάποτε θα τη ζήση... Την Επανάσταση.
10. Ήθελε να σκοτώση την Βασιλική Οικογένεια, να καταργήση το γάμο, και να κάνει σκαφτιάδες τους σπουδαγμένους αστούς... Ήταν ιδεολόγος.
11. Ζήτω η Επανάσταση.
12. Ένα σφυροδρέπανο (Περικοπή εικόνος και διαλόγου).
13. Οι Ρωσικές ατμομηχανές έχουν ένα κόκκινο άστρο μπροστά... Είσαι ένας προδότης της τάξης σου. Μαχητικά λόγια... Σε αναθρέψαμε για να σέβεσαι και να τιμάς τον Λένιν, τον Μαρξ... Δεκάξη χρονών, ήσουν φλογερός επαναστάτης και πανέξυπνος... Στις κομματικές Συνεδριάσεις μού ‘λεγαν «Έχεις γυιό διανοούμενο».
14. Δεν έχουν μόνο οι αστοί μυαλό. Παιδιά σαν τον Μόργκαν θα κυβερνήσουν.
15. Είσαι μια γελοία μεγαλοαστή. Με την Αστυνομία δεν κάνεις τίποτα.
16. Είχα κάνει πολλές παράνομες δουλειές με τον μπαμπά σου πολιτικής φύσεως. Η παράνομη κομματική δουλειά δίνει ανθρωπιά.
17. Συνεχής επαναστατική ταραχή των κοινωνικών συνθηκών, και συνεχής αβεβαιότης διακρίνει την αστική εποχή από τις άλλες. Ό,τι είναι στέρεο, διαλύεται. Ό,τι είναι όσιο βεβηλώνεται. Ό άνθρωπος αναθεωρεί τις σχέσεις του με τη ζωή και τούς συνανθρώπους του. Αμήν».
Επιπλέον η συγκεκριμένη λογοκριτική απόφαση αποτελεί ένα σπάνιο παράδειγμα υπόδειξης του τρόπου με τον οποίο θα έπρεπε να αφαιρεθούν οι διάλογοι δίνοντάς μας χρήσιμες πληροφορίες για τις σχετικές πρακτικές:
«Αι ως άνω καθορισθείσαι απαλείψεις εκ του διαλόγου δεν δύνονται να επενεχθούν δια διαγραφής ή ξυσίματος αλλά δια της αφαιρέσεως εξ ολοκλήρου τού τμήματος του διαλόγου».
Δεδομένου ότι λίγο πριν από τη Χούντα η ταινία είχε προβληθεί χωρίς καθόλου περικοπές, τα παραπάνω αποτελούν τεκμήριο της δραματικής αλλαγής στο πνεύμα των λογοκριτικών αποφάσεων, κατά τον πρώτο χρόνο της δικτατορίας, σε σχέση με το πολιτικό περιεχόμενο των ταινιών και ειδικά με τις αναφορές στον κομμουνισμό: από τη σχετική ανοχή – άλλοτε μεγαλύτερη και άλλοτε μικρότερη ανάλογα με την ταινία – στην απόλυτη εξαφάνιση.
Μαρία Χάλκου
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο αδειών ταινιών.
- Κινηματογραφικά Τετράδια, τεύχος 1 (Μάιος ’81).
