Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (Κώστας Καραγιάννης, 1983)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Εναλλακτικός τίτλος: | ΚΑΤΑΖΗΤΕΙΤΑΙ...ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Κώστας Καραγιάννης |
| Έτος α’ προβολής: | 1983 |
| Είδος: | Αστυνομική | Κοινωνική | Περιπέτεια |
| Παραγωγή: | Festival Film |
| ΙΜDb: | https://www.imdb.com/title/tt0231494/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| Οκτώβριος 1983 |
Απαγόρευση της ταινίας Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ (Κώστας Καραγιάννης, 1983)
|
Περιγραφή
Λίγες μέρες πριν την κατάθεση νομοσχεδίου περί κινηματογράφου που σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης θα καταργούσε τη λογοκρισία, η ταινία Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ απαγορεύτηκε τόσο από την Πρωτοβάθμια όσο και από τη Δευτεροβάθμια Επιτροπή Ελέγχου με αιτιολογικό ότι:
«Περιέχει σκηνές, εικόνες και διαλόγους που μπορούν να επηρεάσουν βλαπτικά τους νέους, [σκηνές που] εκθέτουν στον κίνδυνο εξοικείωσης και μιμητισμού νοσηρών και εγκληματικών δραστηριοτήτων. Επιφέρει εθισμό της Κοινής Γνώμης στο προβαλλόμενο φαινόμενο και την αποδοχή των νοσηρών καταστάσεων, ώστε να δημιουργείται άμεσος κίνδυνος διαστροφής των ηθικών και κοινωνικών παραδόσεων του λαού μας. Η εμπορική εκμετάλλευση του βιασμού των γυναικών αποτελεί πρόσθετη αρνητική συμβολή στην καταρράκωση των κοινωνικών μας αξιών»,
διευκρινίζοντας πως:
«Η Επιτροπή έλαβε υπ’ όψη το μήνυμα της ταινίας (καταδίκη του βιασμού και συμβολή του κοινωνικού πλέγματος που τον οδήγησε στις εκτροπές του) θεωρεί όμως ότι η προβολή της στους κινηματογράφους θα έχει τις πιο πάνω αρνητικές επιπτώσεις».
Με πρωταγωνιστή τον Βλάσση Μπονάτσο στον ρόλο του «δράκου», και με αρκετές τολμηρές ερωτικές σκηνές, η ταινία παρουσίαζε τη δίκη ενός περιθωριακού άνδρα που κατηγορείται για κατά συρροή σεξουαλικά εγκλήματα, με συνεχείς αναδρομές στη ζωή και τη δράση του. Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Τύπου, κύρια αιτία για την ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ήταν ότι προσπαθούσε να εκμεταλλευθεί το «κλίμα Παπαχρόνης» και κυρίως «τη μυθολογία ηρωοποίησής του». Πράγματι, η δίκη του έφεδρου αξιωματικού των Ειδικών Δυνάμεων Κυριάκου Παπαχρόνη, κατά συρροή δολοφόνου και βιαστή, γνωστού και ως «Δράκου της Δράμας», είχε διεξαχθεί μόλις τέσσερις μήνες νωρίτερα, τον Ιούνιο εκείνης της χρονιάς, και έτυχε μεγάλης προβολής από τα ΜΜΕ. Ταυτόχρονα, λίγες μέρες πριν βγει η ταινία στους κινηματογράφους, μεταδόθηκε τηλεοπτικά η αναπαράσταση των εγκλημάτων που διέπραξε ο λεγόμενος «Δράκος της παραλιακής», ο οποίος έδρασε στα νότια προάστια των Αθηνών την ίδια περίοδο με τον Παπαχρόνη. Ο τρόπος τηλεοπτικής παρουσίασης προκάλεσε την αντίδραση γυναικείων οργανώσεων, μεταξύ των οποίων η Ένωση Γυναικών Ελλάδας (Ε.Γ.Ε) και η Ένωση Ελληνίδων Νομικών (Ε.Ε.Ν.), που διαμαρτυρήθηκαν με επίσημες ανακοινώσεις ζητώντας παράλληλα την απαγόρευση προβολής της ταινίας του Κ. Καραγιάννη που ήδη διαφημιζόταν:
«Η τεράστια προβολή-ηρωοποίηση του νοσηρού φαινομένου των βιαστών […] έχει σα σίγουρο αποτέλεσμα την εξοικείωση της κοινής γνώμης με το φαινόμενο και την αποδοχή του ίσως από μια μερίδα κυρίως νέων ατόμων που ακόμα αναζητούν χώρους ή πρότυπα ιδεολογικού προσανατολισμού. [….] Θεωρούμε ότι η ανοχή σε τέτοιου είδους επιχειρηματικές δραστηριότητες αποτελεί συμβολή στην καταρράκωση των κοινωνικών αξιών και της Δικαιοσύνης». (Ε.Ε.Ν.)
Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν με την οργάνωση συγκέντρωσης και αφισοκόλλησης στο κέντρο της Αθήνας την προηγούμενη της συνεδρίασης της Επιτροπής Ελέγχου, με συνθήματα όπως «Όχι στην ηρωοποίηση των βιαστών» και «Όχι άλλη κερδοσκοπία πάνω στα πτώματά μας».
Μετά την απορριπτική απόφαση, ο σκηνοθέτης προσέφυγε στη Δευτεροβάθμια Επιτροπή ζητώντας την επανεξέταση της άδειας, η απόφαση όμως παρέμεινε ίδια. Διαμαρτυρόμενοι για την οριστική ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ, σκηνοθέτης και παραγωγός εμφανίστηκαν στην πλατεία Συντάγματος με πλακάτ που έγραφαν «Καίμε τις ταινίες μας για να πεθάνουν λεύτερες» και «Ψεύτες! Σήμερα: απαγορεύετε ταινίες. Αύριο: θα κάψετε βιβλία και μεθαύριο ποιος μας σώζει», απειλώνταςταυτόχρονα ότι θα κάψουν τις κόπιες. Την ίδια μέρα, ο Κ. Καραγιάννης έδωσε συνέντευξη στην αίθουσα ξένων ανταποκριτών ισχυριζόμενος ότι «αναβιώνει η λογοκρισία». Κατηγόρησε, μάλιστα, τη Μαργαρίτα Παπανδρέου, σύζυγο του τότε πρωθυπουργού, υπαινισσόμενος πως λόγω της θέσης της στην Ε.Γ.Ε. βρισκόταν πίσω από την απαγόρευση της ταινίας του – κάτι που διέψευσε η υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη αποκαλώντας το «ανεύθυνο και απαράδεκτο».
Τα σχετικά σωματεία και ο ειδικός Τύπος καυτηρίασαν το περιστατικό, εστιάζοντας στο γεγονός της απαγόρευσης αλλά αποφεύγοντας να ασχοληθούν με την ποιότητα της ταινίας. «Ψευτο-δικαιολογίες» αποκάλεσαν το αιτιολογικό της Επιτροπής τα Κινηματογραφικά Τετράδια, τονίζοντας πως με την ίδια λογική «θα πρέπει ν' απαγορευθούν τα 2/3 των προβαλλόμενων ταινιών»:
«τότε ας απαγορευθούν και οι ταινίες Ο Κ. ΒΕΡΝΤΟΥ του Τσάπλιν, ΕΝΑΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ ΠΕΡΑΣΕ του Βιανύ ή το Μ. του Φριτς Λανγκ».
Σχετική διαμαρτυρία προς τις εφημερίδες έστειλαν η Ένωση Τεχνικών Ελληνικού Κινηματογράφου και Τηλεόρασης, το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, και η Εταιρία Ελλήνων Σκηνοθετών, η οποία επισήμαινε ότι η απαγόρευση της ταινίας «διαψεύδει έμπρακτα τις κυβερνητικές εξαγγελίες για την κατάργηση της λογοκρισίας που έγιναν τις πρώτες κιόλας μέρες μετά τις εκλογές του ’81, χωρίς μέχρι σήμερα να υλοποιηθούν νομικά». Σε απάντηση αυτών, κυβερνητικά στελέχη αντέτειναν πως οι λόγοι για την απαγόρευση ήταν «κοινωνικοί» και δεν τίθεται θέμα λογοκρισίας – ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Μαρούδας, μάλιστα, δήλωσε πως πρόκειται «για έργο απαράδεκτο που αποτελεί εμπορία του βιασμού». Σε ανάλογο κλίμα, ο γνωστός κριτικός κινηματογράφου Βασίλης Ραφαηλίδης στηλίτευσε τις διαμαρτυρίες του σκηνοθέτη τις οποίες αποκάλεσε «απάτη» και «σόου για λόγους διαφημιστικούς» σε άρθρο του στο Έθνος με τίτλο «Τρεις δράκοι και μία σχιζοφρένεια», για το οποίο και του ασκήθηκε μήνυση για εξύβριση από τον σκηνοθέτη:
«διαμαρτυρόμενος στο Σύνταγμα για την απαγόρευση της ταινίας του «Δράκος» προσπάθησε να εμφανισθεί ως θιγμένος απ’ τη λογοκρισία δημοκράτης, τη στιγμή που δεν ήταν παρά ένας έμπορος που δεν μπόρεσε να εκμεταλλευθεί εμπορικά την περιστασιακή ταινία του».
Προκειμένου να καλυφθεί το πρόγραμμα των δεκαπέντε τουλάχιστον κινηματογράφων που είχαν αναγγείλει την προβολή του Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ, οι αιθουσάρχες ανήγγειλαν την προβολή μιας ταινίας με τίτλο Ο ΔΡΑΚΟΣ ΧΤΥΠΑ ΣΤΟ ΚΑΒΟΥΡΙ, η οποία μέχρι την προηγούμενη σεζόν παιζόταν με τίτλο ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΟ ΚΑΒΟΥΡΙ (1974)· απαγορεύτηκε όμως και αυτή γιατί η άδεια προβολής της είχε λήξει από το 1979.
Η ταινία, μετονομασμένη σε ΚΑΤΑΖΗΤΕΙΤΑΙ...ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ, τελικά προβλήθηκε στους κινηματογράφους και, όπως παρατηρούσαν τα Κινηματογραφικά Τετράδια, παρά το φαινομενικά αβανταδόρικο θέμα της δεν κατάφερε να προσελκύσει το κοινό. Έκοψε 37.580 εισιτήρια τη σεζόν 1983-84 και αμέσως μετά κυκλοφόρησε σε βιντεοκασέτα. Ο Βασίλης Ραφαηλίδης καταδικάστηκε στις 13 Φλεβάρη του 1984 από το A’ Τριμελές σε φυλάκιση 40 ημερών για «εξύβριση δια του Τύπου», αρνήθηκε να εξαγοράσει την ποινή του και οδηγήθηκε στη φυλακή.
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Τα Νέα, 14/10/1983, 15/10/1983.
- Έθνος, 17/10/1983, 14/2/1984.
- Καθημερινή, 15/10/1983.
- Ριζοσπάστης, 13/10/1983.
- Κινηματογραφικά Τετράδια, τχ. 12-13 (Δεκέμβριος ’83).
- Κινηματογραφικά Τετράδια, τχ.14-15 (Μάρτιος ’84).
- Βασίλης Ραφαηλίδης, Κείμενα στο «έθνος»-1, Αθήνα: Θεωρία, 1984.
