Η ΦΑΛΑΓΓΑ (Ανδρέας Πάντζης, 1974)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Εναλλακτικός τίτλος: | ΟΙ ΠΥΡΟΒΟΛΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΠΕΣΑΝ ΤΗΝ ΑΥΓΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Ανδρέας Πάντζης |
| Έτος α’ προβολής: | 1974 |
| Είδος: | Docudrama |
| Παραγωγή: | Κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας (VGIK) |
Λογοκριτικά περιστατικά
| Απρίλιος 1976 |
Απαγόρευση της ταινίας Η ΦΑΛΑΓΓΑ (Ανδρέας Πάντζης, 1974)
| ||||
| Μάιος 1976 |
Περικοπή σκηνών και πλάνων της ταινίας Η ΦΑΛΑΓΓΑ (Ανδρέας Πάντζης, 1974)
|
Περιγραφή
Η προβολή της ταινίας του Κύπριου σκηνοθέτη Αντρέα Πάντζη (στον Τύπο της εποχής αναφέρεται ως «Ανδρέας Δημήτρης») ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Προεδρίας την άνοιξη του 1976 με το επιχείρημα πως «παρουσιάζει μονόπλευρα την ιστορία της χώρας» και «καλεί σε επανάσταση», όπως ανακαλεί σήμερα ο ίδιος ο σκηνοθέτης. Η ταινία, που είχε βραβευτεί στο Φεστιβάλ Φοιτητικών Ταινιών του Κρατικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας (Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής και Βραβείο της Ένωσης Ξένων Φοιτητών), αρθρωνόταν σε δύο μέρη: το πρώτο ήταν σκηνοθετημένη αναπαράσταση που βασιζόταν σε μεγάλο μέρος στα γεγονότα της σύλληψης, ανάκρισης, και των βασανιστηρίων που υπέστη ο Περικλής Κοροβέσης όπως τα περιγράφει στους Ανθρωποφύλακες, ενώ το δεύτερο αποτελούνταν από αυθεντικά κινηματογραφικά ντοκουμέντα που εκτείνονταν από την δεκαετία του 1940 έως και τη Μεταπολίτευση. Τα γυρίσματά της ξεκίνησαν στη Μόσχα τον Οκτώβριο του 1973 – ο Πάντζης ήταν τελειόφοιτος του Κρατικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου και η ταινία ήταν η διπλωματική εργασία του – και ολοκληρώθηκαν τον Γενάρη του 1974. Ο σκηνοθέτης επιστράτευσε ως ηθοποιούς όσους Έλληνες μπορούσε να βρει στην ΕΣΣΔ: πολιτικούς πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων και τον γνωστό κινηματογραφιστή Μάνο Ζαχαρία, αλλά και Έλληνες μετανάστες που πετούσαν για την Αυστραλία μέσω Μόσχας καθώς οι ανταποκρίσεις των πτήσεων τους ανάγκαζαν να μένουν για αρκετές ώρες στη σοβιετική πρωτεύουσα.
«Η ταινία ήταν ένα σφυροκόπημα μίας ώρας», θυμάται ο Πάντζης,
«τριάντα χρόνια ελληνικής Ιστορίας, όλοι οι αγώνες του λαού κατά των ξένων επεμβάσεων, από την εποποιία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ μέχρι τη σφαγή του Πολυτεχνείου. Ήταν οι βασανιστές και οι κρατούμενοι στο πρώτο μέρος και τα ντοκουμέντα στο δεύτερο. Η μουσική λειτουργούσε συγκινησιακά, ‘χρωμάτιζε’ συναισθηματικά τα πλάνα. Τα τελευταία πλάνα μάλιστα παραπέμπουν στον ‘Οκτώβρη’ του Αϊζενστάιν, εκεί που οι επαναστάτες μπολσεβίκοι καταλαμβάνουν τα Χειμερινά Ανάκτορα. Και σε άλλα σημεία της ταινίας υπάρχουν αναφορές στον Αϊζενστάιν».
Ο Πάντζης συνάντησε τον Περικλή Κοροβέση το 1972 στο Λονδίνο και συγκλονίστηκε από τους Ανθρωποφύλακες. Λίγο αργότερα, στις αρχές του ’73, ξεκίνησε να γράφει το σενάριο της ΦΑΛΑΓΓΑΣ. Η ταινία προβλήθηκε στο Λονδίνο το 1974, μετά την πτώση της Χούντας.
«Ήταν μία τεράστια αίθουσα, ασφυκτικά γεμάτη. Θυμάμαι όταν τελείωσε η προβολή, αυτό το σφυροκόπημα, υπήρχε για ώρα σιωπή. Και κανένας δεν έφευγε…»
Στην Αθήνα προβλήθηκε την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου του 1976 στον κινηματογράφο Αλκυονίς, και ετοιμαζόταν η προβολή της στην Πάτρα για το αμέσως επόμενο διάστημα. Σύμφωνα με την εταιρία εισαγωγής, το σενάριο είχε υποβληθεί νωρίτερα στην αρμόδια υπηρεσία και είχαν ενημερωθεί προφορικά πως εγκρίθηκε και θα δοθεί η σχετική άδεια. Με βάση αυτή τη διαβεβαίωση διεξήχθη χωρίς προβλήματα η προβολή στην Αλκυονίδα. Όταν όμως απευθύνθηκαν στην Επιτροπή Ελέγχου ζητώντας την επίσημη άδεια προβολής, την οποία ζητούσαν οι αίθουσες της επαρχίας, πληροφορήθηκαν πως «το σενάριο βρίσκεται στον κ. Λαμπρία». Λίγο αργότερα, τους κοινοποιήθηκε η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ της ταινίας από τη Γενική Γραμματεία Τύπου. Σε μεταγενέστερο δημοσίευμα ο Ριζοσπάστης αναφέρει πως τελικά η αρχική άδεια δόθηκε αφού πρώτα «λογοκρίθηκαν τα πιο επίμαχα σημεία της ταινίας». Τον Μάιο της ίδιας χρονιάς, τόσο ο Ριζοσπάστης όσο και η Καθημερινή ανακοινώνουν πως η απαγόρευση διατηρήθηκε και από τη Δευτεροβάθμια Επιτροπή Ελέγχου.
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Καθημερινή, 28/3/1976, 1/5/1976.
- Ριζοσπάστης, 30/3/1976, 9/4/1976, 4/5/1976.
- Χρονικό ’76.
- Μαρτυρία του Ανδρέα Πάντζη στην Π. Πετσίνη.