ΣΕΞΟΜΑΝΙΑ (Δημήτρης Παπακωνσταντής, Μάριος Ρετσίλας,1974)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Αγγλικός τίτλος: | Sexomania |
|---|---|
| Εναλλακτικός τίτλος: | ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΠΑΡΕΛΘΟΝ | ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΜΟΥ |
| Σκηνοθεσία: | Δημήτρης Παπακωνσταντής | Μάριος Ρετσίλας (ως Mario Reggi) |
| Έτος α’ προβολής: | 1974 |
| Είδος: | Ερωτική | Δράμα |
| Παραγωγή: | Αρτ Φιλμ (Τζαίημς Πάρις) |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0289445/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 13-08-1973 |
Περικοπή σκηνών και συστάσεις στο σενάριο της ταινίας ΣΕΞΟΜΑΝΙΑ (Δημήτρης Παπακωνσταντής, Μάριος Ρετσίλας,1974)
| ||||||
| 08-02-1974 |
Απαγόρευση της ταινίας ΣΕΞΟΜΑΝΙΑ (Δημήτρης Παπακωνσταντής, Μάριος Ρετσίλας,1974)
| ||||||
| 13-03-1974 |
Επανεξέταση και εκ νέου απαγόρευση της ταινίας ΣΕΞΟΜΑΝΙΑ (Δημήτρης Παπακωνσταντής, Μάριος Ρετσίλας,1974)
|
Περιγραφή
Ερωτική ταινία των Ρετσίλα - Παπακωνσταντή σε παραγωγή του Τζαίημς Πάρις όπου η κεντρική ηρωίδα (Μαρία Ιωαννίδου) μέσα από μια σειρά αναδρομών αφηγείται σε έναν ψυχίατρο τα τραύματα της παιδικής και εφηβικής της ηλικίας που την οδήγησαν σε σεξουαλική ψυχρότητα και συνεχή αναζήτηση της ηδονής. Μετά από αλλεπάλληλες αποτυχημένες απόπειρες να ικανοποιηθεί – συμπεριλαμβανομένης και μιας λεσβιακής εμπειρίας – η ηρωίδα αυτοκτονεί.
Το σενάριο της ταινίας με τίτλο «Η Γυναίκα που είχε μόνο παρελθόν», που υπογράφεται από τον Γιώργο Σούτη, κατόρθωσε να λάβει άδεια λήψης σκηνών τον Αύγουστο του 1973 μετά από εντολή του Γενικού Γραμματέα Τύπου και Πληροφοριών, αφού πρώτα υπέστη εξαιρετικά εκτεταμένες περικοπές και υπό τη ρητή προϋπόθεση ότι οι ερωτικές σκηνές θα «αποδοθούν κατά τρόπον μη προσβάλλοντα την δημοσίαν αιδώ». Σε εισήγηση Τμηματάρχη προς τον Γενικό Γραμματέα προτεινόταν η απαγόρευση του σεναρίου λόγω των αλλεπάλληλων τολμηρών ερωτικών σκηνών, οι οποίες ήταν αδύνατον να αποδοθούν «κατά τρόπον επιτρέποντα την δημοσία προβολήν της ταινίας» καθώς το σενάριο επικεντρώνεται στο «νοσηρόν της ιδιοσυγκρασίας της πρωταγωνιστρίας εις τον σεξουαλικόν τομέα»:
«Το σενάριο είναι εξ ολοκλήρου ανηθίκου περιεχομένου και δημιουργεί ατμόσφαιραν χυδαιότητας, περιγράφει ερωτικά όργια, χρήσιν ναρκωτικών, εκβιασμούς, λεσβιακόν έρωτα κ.λ.π. και ως τοιούτον δεν θα πρέπει να “γυρισθή”».
Η εισήγηση μάλιστα τόνιζε ότι η απαγόρευση θα εξυπηρετούσε και τον ενδιαφερόμενο παραγωγό, ο οποίος «εν όψει απαγορεύσεως προβολής της ταινίας» θα απόφευγε τη σχετική δαπάνη. Η ίδια εισήγηση, σε περίπτωση που αποφασιζόταν τελικά να δοθεί η άδεια, πρότεινε να επιβληθούν εκτεταμένες περικοπές – οι οποίες και έγιναν δεκτές από τον Γενικό Γραμματέα – που αντιστοιχούσαν σε μεγάλο αριθμό σελίδων του σεναρίου. Αφορούσαν γυμνές εμφανίσεις της ηρωίδας, αυτοϊκανοποίηση, βίαιες ή μη ερωτικές συνευρέσεις, βιασμό, λεσβιακό έρωτα, χρήση χασίς, μοιχεία με αυτόπτη μάρτυρα τον σύζυγο, φόνο, και παραποιημένα έθιμα:
«1. Η σκηνή εις ην η πρωταγωνίστρια εμφανίζεται ολόγυμνη μπροστά εις καθρέπτην θωπεύουσα το στήθος της (σελ. 2-3).
2. Η σκηνή εις την κραββατοκάμαρα (σελ. 7) ως και αι ερωτικές περιπτύξεις και η ακολουθούσα ερωτική ομιλία (σελ 8-9).
3. Η σκηνή εις το ξενοδοχείον καθ’ ην η πρωταγωνίστρια εμφανίζεται γυμνή (σελ. 19).
4. Η σκηνή εις το δωμάτιον του μεθυσμένου καθ’ ην εμφανίζεται γυμνή, ενώ επιδίδεται εις ερωτικάς περιπτύξεις μετά του μεθύσου (σελ. 22, 23).
5. Η σκηνή εις την παραλίαν καθ’ ην η πρωταγωνίστρια γυμνή κάνει έρωτα μετά του βοσκού (σελ. 35, 36).
6. Η σκηνή καθ’ ην η μητέρα της πρωταγωνιστρίας κάνει έρωτα με τον εραστή της, ενώ η τελευταία παρακολουθεί (σελ. 36).
7. Η σκηνή εις το σπίτι της χωρικής όπου ο Πάνος και η πρωταγωνίστρια κάνουν έρωτα ενώ η σπιτονοικοκυρά τους παρακολουθεί ως και τα ακολουθούντα τολμηρά ερωτικά πλάνα (σελ. 38).
8. Η σκηνή του εθίμου, το οποίον δεν αποδίδεται πιστά (σελ. 39).
9. Η σκηνή του βιασμού της γυναίκας του ψαρά (σελ. 41) και η εν συνεχεία σκηνή καθ’ ην κάνουν έρωτα ο Πάνος μα τη γυναίκα του ψαρά (σελ 42, 43).
10. Η σκηνή του αυνανισμού (σελ 45, 46).
11. Η σκηνή με τον ταξιτζή καθ’ ην καπνίζουν ναρκωτικά (σελ 48, 49).
12. Σκηνή εις το δωμάτιον του πενηντάρη και ο χυδαίος διάλογος (σελ. 52-55).
13. Η σκηνή του Λεσβιακού έρωτα μεταξύ πρωταγωνιστρίας και Πόπης (σελ. 63) και ο ακολουθών διάλογος.
14. Η ερωτική σκηνή εις το ξενοδοχείον την οποία παρακολουθεί ο σύζυγος (μοιχεία σελίς 76).
15. Η σκηνή του αυνανισμού της πρωταγωνιστρίας και εν συνεχεία ο Λεσβιακός έρως και η δολοφονία της λεσβίας Πόπης υπό της πρωταγωνιστρίας (σελ. 77-81)».
Στην ολοκληρωμένη ταινία ωστόσο διαπιστώνουμε ότι, παρόλο που το τελικό σενάριο έχει υποστεί σημαντική επεξεργασία – στους τίτλους αρχής εκτός του Σιώτη (Σούτη) εμφανίζονται πλέον ως συνσεναριογράφοι και οι Βασίλης Μανουσάκης και Γιάννης Τζιώτης – οι περισσότερες από τις περικοπές αγνοήθηκαν και οι διαγραμμένες σκηνές διατηρήθηκαν ατόφιες. Άλλωστε η αδιαφορία προς τις λογοκριτικές αποφάσεις επί των σεναρίων ήταν συνηθισμένο φαινόμενο στη δικτατορία τόσο από σκηνοθέτες με καλλιτεχνικές φιλοδοξίες όσο και από εμπορικές παραγωγές. Έτσι ενώ στη ΣΕΞΟΜΑΝΙΑ δεν εμφανίζονται, για παράδειγμα, η χρήση ναρκωτικών και ο φόνος της λεσβίας Πόπης και κάποιες ερωτικές σκηνές έχουν παραλλαχθεί, περικομμένες από τη λογοκρισία σκηνές παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο: η γυμνή πρωταγωνίστρια μπροστά στον καθρέφτη, η ερωτική συνεύρεση της ηρωίδας με τον βοσκό στην παραλία, η ηρωίδα που βλέπει τη μητέρα της και τον εραστή της να κάνουν έρωτα, η σκηνή έρωτα του ζευγαριού την οποία παρακολουθεί η σπιτονοικοκυρά και αυτοϊκανοποιείται, ο βιασμός της γυναίκας του ψαρά από μασκοφόρους, το λεσβιακό σεξ, κ.ά.
Ως αποτέλεσμα τον Φεβρουάριο του 1974 η ταινία ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ ομόφωνα με το αιτιολογικό ότι:
«1. Το όλον έργον προσβάλλει βαναύσως το Δημόσιο αίσθημα δια των ακαταλλήλων σεξουαλικών σκηνών.
2. Εμφανίζει την Ελλάδα ως βάρβαρον χώραν πρωτογόνων και απολιτίστων ανθρώπων, πλαστογραφεί και παραποιεί τα ελληνικά ήθη και έθιμα τα αναφερόμενα εις τον γάμον, και γενικώς το όλον έργον είναι τελείως ξένον προς την ελληνικήν ιδιοσυγκρασίαν».
Σημαντικό στοιχείο της παραπάνω απόφασης αποτελεί το γεγονός ότι στην ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ δεν συνέβαλε μόνο το ζήτημα της δημοσίας αιδούς, αλλά και η περιφρούρηση της εικόνας του έθνους. Η απόφαση δίνει έμφαση στην παραποίηση των ελληνικών εθίμων και ηθών και στην εμφάνιση της Ελλάδας ως βάρβαρης και απολίτιστης χώρας. Βασική ιδέα της ταινίας αποτελεί ότι η ψυχαναλυόμενη ηρωίδα ανακαλεί δυσάρεστα βιώματα από το νησί στο οποίο μεγάλωσε, όπου το πρωτόγονο, βίαιο και καταπιεστικό περιβάλλον τραυμάτισαν ανεπανόρθωτα τον ψυχισμό και τη σεξουαλικότητά της. Σύμφωνα με την ταινία, τα παιδιά παντρεύονταν σε νηπιακή ηλικία χωρίς δικαίωμα επιλογής, οι γυναίκες που ερωτεύονταν άλλους άντρες κακοποιούνταν και διαπομπεύονταν, η πεθερά διακόρευε τη νύφη με το δάκτυλο και επιδείκνυε δημόσια το ματωμένο ρούχο, το παράνομο ζευγάρι καταδιώκονταν από τους συγχωριανούς, χωρικοί μεταμφιεσμένοι με πρωτόγονες μάσκες βίαζαν τις γυναίκες που οι άντρες τους ήταν στείροι για να αποκτήσουν παιδιά κ.ά. τα οποία, ενώ κατά τον λογοκριτικό έλεγχο είχαν διαγραφεί από τις σελίδες του σεναρίου, στην ταινία παρουσιάζονται με ιδιαίτερη γλαφυρότητα. Αυτή η σκοτεινή παρουσίαση της χώρας διαφοροποιεί τη συγκεκριμένη ταινία από άλλες του είδους της εποχής που αντιμετώπιζαν την Ελλάδα ως ηλιόλουστο εξωτικό και κοσμοπολίτικο τόπο, ιδανικό για παραθαλάσσιες και πολυτελείς διακοπές.
Τον Μάρτιο του 1974 η ταινία επανεξετάστηκε και ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ ξανά:
«Λόγω θέματος και σκηνών».
Μαρία Χάλκου
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο Σεναρίων Κινηματογραφικών Ταινιών.
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο αδειών ταινιών.
- Gary Needham (2012), “Greek Cinema Without Greece: Investigating Alternative Formations”, in Lydia Papadimitriou & Yannis Tzioumakis, Greek Cinema: Texts, Histories, Identities, Bristol/Chicago: Intellect.
- Ορσαλία-Ελένη Κασσαβέτη (2017), Αντεστραμμένα κοσμοείδωλα, Δικαστικό δράμα, μελόδραμα, ερωτικός κινηματογράφος (1966-1974). Μια πολιτισμική ανάγνωση, Αθήνα: Επίκεντρο.
