«Νεομάρτυρες» (Λεωνίδας Χρηστάκης)
Κατηγορία: Εικαστικές Τέχνες > Ατομική έκθεση
| Καλλιτέχνης: | Λεωνίδας Χρηστάκης |
|---|---|
| Έτος: | 1957 |
| Είδος: | Ζωγραφική |
| Χώρος: | Αίθουσα «Κνωσός» |
| Τόπος: | Αθήνα |
Λογοκριτικά περιστατικά
| Φεβρουάριος 1957 |
Αναστολή λειτουργίας έκθεσης ζωγραφικής του Λεωνίδα Χρηστάκη μετά από απαίτηση για απόσυρση γυμνών
|
Περιγραφή
Η πρώτη ατομική έκθεση του Λεωνίδα Χρηστάκη εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου στην αίθουσα της Λέσχης «Κνωσός» στο Κολωνάκι (Ομήρου 12). Ο Λεωνίδας Χρηστάκης, αργότερα σημαντική προσωπικότητα της ελληνικής underground πρωτοπορίας, ήταν τότε ένας νέος ζωγράφος ο οποίος σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής «κατά τα τελευταία χρόνια επεσκέφθη χώρες της Βορείου Ευρώπης και εμελέτησε τις τάσεις της μοντέρνας τέχνης». Ο Χρηστάκης παρουσίασε μία ενότητα από σχέδια και λάδια με διακηρυγμένο στόχο «την επανασύνδεση της τέχνης με τη ζωή», την απομάκρυνση δηλαδή από το δόγμα «Τέχνη για την Τέχνη» που – κατά την αριστερή κυρίως διανόηση – προσπαθούσε να επιβάλει η κυρίαρχη συντηρητική τάξη. Στον κατάλογο της έκθεσης σημείωνε χαρακτηριστικά:
«Η Αγάπη για ένα σύνολο ανθρώπων πρέπει να είναι η βασική αφετηρία για κάθε καλλιτεχνική δημιουργία… Με δύο λόγια η τέχνη δεν στάθηκε καθολικό λειτούργημα αφού ο καλλιτέχνης δεν κύτταξε κατάματα τον κόσμο, αλλά τον ίδιο τον εαυτό του. [….] Το υλικό της τέχνης βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάστασι μέσα στη ζωή του λαού. Θέλω να δώσω με την εργασία μου μια ανώνυμη μάζα που δεν προέρχεται από καμμιά συγκεκριμένη τάξι, αλλά βρίσκεται παντού και στον εαυτό μας. Μια βαθειά πικρία για γεγονότα που δεν δικαιώθησαν… να δώσω το άγχος και μια ελπίδα για καλύτερες μέρες».
Το βράδυ των εγκαινίων, με αφορμή τρία έργα που παρουσίαζαν γυμνά και ημίγυμνα πορτρέτα ανδρών και γυναικών με τον γενικό τίτλο «Νεομάρτυρες», ξέσπασαν ζωηρές συζητήσεις που κατέληξαν σε αποδοκιμασίες των έργων από μέλη της Λέσχης. Τα μέλη της «Κνωσού» θεώρησαν πως τα έργα ήταν υπερβολικά τολμηρά και «άκοσμα» και απαίτησαν να αποσυρθούν. Ακολούθησαν ζωηρές αντεγκλήσεις στις οποίες έλαβαν μέρος και λογοτέχνες που εν τω μεταξύ είχαν φθάσει για να παρακαθίσουν σε λογοτεχνικό γεύμα, μεταξύ των οποίων ήταν οι Κώστας Βάρναλης, Μενέλαος Λουντέμης, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Μάρκος Αυγέρης, Λέων Κουκούλας, και Γιάννης Ρίτσος. Τελικά αποφασίστηκε να συνέλθει το ΔΣ της «Κνωσού» προκειμένου να αποφασίσει εάν τα έργα μπορούν να παραμείνουν ή αν θα ζητήσουν από τον ζωγράφο να τα αφαιρέσει προκειμένου να μην διακοπεί η έκθεση. Η έκθεση έκλεισε για μερικές μέρες, για να συνεχιστεί τελικά στις 5 Μαρτίου καθώς «οι αντιρρήσεις διεσκεδάσθησαν», εν μέρει λόγω των ευνοϊκών κριτικών και εν μέρει εξαιτίας των δεικτικών σχολίων του Τύπου για την πουριτανική παρέμβαση που θεωρήθηκε λογοκρισία.
Η Αυγή έγραφε χαρακτηριστικά:
Το «ΓΥΜΝΟ» μονάχα στη ζωγραφική και στη γλυπτική καταδιώκεται εις τον μακάριον τούτον τόπον. Σε όλες τις άλλες του εκφάνσεις, «εκ του φυσικού», επιτρέπεται, θαυμάζεται και, όπως στην περίπτωση του ροκ εντ ρολ, αποθεώνεται με αξιώσεις βαρυσήμαντου ελληνοαμερικανικού γεγονότος. […] Όταν διαθέτει κανείς – με το αζημίωτον μάλιστα – μια αίθουσα για έργα ζωγραφικής, ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να πειθαρχεί όχι στα γούστα και τις «απόψεις» του ιδιοκτήτη αλλά ούτε οποιουδήποτε άλλου. Διαφορετικά το πράγμα καταντάει ένα είδος λογοκρισίας. Κι η επιβολή λογοκρισίας της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας» δεν είναι λιγότερο εξοργιστική από την «επίσημη». Μετά τον Καρνάβαλο των Πατρών, αν αρχίσουμε να λογοκρίνουμε και τους πίνακες ζωγραφικής, δεν τη γλυτώνει ούτε ο … Ερμής του Πραξιτέλη!»
Πηνελόπη Πετσίνη
Πηγές – Βιβλιογραφία
- H Αυγή, 1/3/1957.
- Το Βήμα, 9/3/1957.
- Τα Νέα, 19/2/1957, 26/2/1957, 12/3/1957.
