ΤΟ ΚΑΝΟΝΙ ΚΑΙ Τ’ ΑΗΔΟΝΙ (Γιώργος Καμπανέλλης, Ιάκωβος Καμπανέλλης, 1968)
Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες
| Αγγλικός τίτλος: | The Cannon and the Nightingale |
|---|---|
| Σκηνοθεσία: | Γιώργος Καμπανέλλης | Ιάκωβος Καμπανέλλης |
| Έτος α’ προβολής: | 1968 |
| Είδος: | Κωμωδία | Δράμα | Σπονδυλωτή | Ιστορική |
| Παραγωγή: | Γιώργος Καμπανέλλης |
| IMDb: | https://www.imdb.com/title/tt0064127/ |
Λογοκριτικά περιστατικά
| 01-10-1968 |
Περικοπή σκηνής, αλλά ακύρωσής της από τον υπουργό, της ταινίας ΤΟ ΚΑΝΟΝΙ ΚΑΙ ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ (Γιώργος Καμπανέλλης, Ιάκωβος Καμπανέλλης, 1968)
|
Περιγραφή
ΤΟ ΚΑΝΟΝΙ ΚΑΙ Τ’ ΑΗΔΟΝΙ είναι σπονδυλωτή ταινία τριών επεισοδίων, δύο κωμικών και ενός δραματικού («Ο Μυστικός γάμος»), που κοινό τους στοιχείο είναι ότι διαδραματίζονται σε κατεχόμενα εδάφη – στη Σύρο και την Πάτρα επί γερμανο-ιταλικής Κατοχής και στην Κύπρο την εποχή της αγγλικής κυριαρχίας – όπου οι κάτοικοι προβαίνουν σε μικρές χειρονομίες επιβίωσης, αξιοπρέπειας και αντίστασης. Αν και τελικά κυκλοφόρησε στις αίθουσες το 1968 με τον χαρακτηρισμό ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ δι’ ανηλίκους και χωρίς περικοπές, στην πραγματικότητα είχε σοβαρές περιπέτειες με τη λογοκρισία. Στο ντοκιμαντέρ Η Χούντα, η λογοκρισία και ο ελληνικός κινηματογράφος (1997), ο Ιάκωβος Καμπανέλλης αφηγείται ότι ενώ το σενάριο είχε λάβει άδεια λήψης σκηνών χωρίς δυσκολίες, όταν ήρθε η ώρα της προβολής, ο ίδιος και ο αδελφός του, παραγωγός της ταινίας, ειδοποιήθηκαν από το υπουργείο Προεδρίας ότι δεν εγκρίνεται η άδεια. Τα προβλήματα αφορούσαν τα δύο κωμικά επεισόδια «Το Ρολόι» και «Οι Αντίπαλοι»:
«[Φ]τάσαμε σε έναν […] αξιωματικό του στρατού […] εγκαταστημένο στο υπουργείο Προεδρίας, ο οποίος μας είπε ότι υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα. […] Η ταινία είναι επί Κατοχής. Είναι τρίπτυχο και υπάρχει ένα μέρος που είναι […] σε χώρο ιταλικής κατοχής, και ένας άλλος χώρος […] υπό γερμανική κατοχή. Ότι και στις δύο περιπτώσεις, οι αξιωματικοί, και οι Ιταλοί και οι Γερμανοί, διακωμωδούνται. Βεβαίως μένουμε ενεοί και λέμε “μα πρόκειται για αξιωματικούς των δυνάμεων κατοχής. Τι θα πει διακωμωδούνται; Εμείς είχαμε την τραγωδία μας. Αυτό ενοχλεί; Η διακωμώδηση των Γερμανών και των Ιταλών”; Λέει “όχι, το θέμα είναι ότι φορούν στολή, η οποία [είναι ίδια] και τώρα που οι Ιταλοί και οι Γερμανοί είναι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ, έχουμε σαν συνέπεια να διακωμωδείται η στολή των συμμάχων μας”. Βέβαια, αρχίσαμε εμείς να λέμε, “και τι φταίμε εμείς αν φοράνε την ίδια στολή, και κακώς δεχτήκαμε εμείς οι σύμμαχοι να φοράνε την ίδια στολή που είναι φορτισμένη με τρομερές αναμνήσεις και με τρομερά εγκλήματα, ειδικά οι Γερμανοί”. Τέλος πάνων μας είπε, “Θα συνεννοηθώ, το βλέπω όμως δύσκολο”.
Αυτό βεβαίως για μας ήταν ένα δράμα, τραγωδία. Διότι σήμαινε ότι το έργο δεν μπορεί να παιχτεί με κανένα τρόπο πια, ήταν καταδικασμένη η ταινία. Και πρέπει να πω ότι ενεργήσαμε κάπως, βρήκαμε έναν γνωστό μας, ο οποίος έφτασε μέχρι τον υπουργό […] και τελικά φαίνεται ότι μεσολάβησε αυτός και πήραμε την άδεια. Αλλά και πάλι έχουμε ένα άλλο τρομερό φαινόμενο εδώ: Μη διασυρθεί η στολή του Γερμανού επί Κατοχής διότι τώρα φοράει την ίδια στολή. Δηλαδή να αρνηθούμε και την ιστορία μας ακόμη εν ονόματι μιας στολής αξιωματικού που θα μπορούσε να είχε σκοτώσει και κοσμάκη».
Από τα διαθέσιμα έγγραφα στο αρχείο της λογοκρισίας στα ΓΑΚ διαπιστώνουμε ότι τον Οκτώβριο του 1968, η VI Πρωτοβάθμια Επιτροπή Ελέγχου Κινηματογραφικών Ταινιών ζήτησε να αφαιρεθεί εξ ολοκλήρου από το τρίτο σκετς η σκηνή που παρουσιάζει πεσμένους στο πάτωμα
«τον Παπαγιαννόπουλο και τον Γερμανόν αξιωματικόν μιμούντες τους σκύλους γαυγίζοντες».
Το επίσημο αιτιολογικό της συγκεκριμένης περικοπής ήταν η παραβίαση της ιστορικής αλήθειας:
«διότι τοιούτος προπηλακισμός και προκλητική συμπεριφορά Ελλήνων κατά Γερμανών στρατιωτικών και δη Αξ/κών κατά την εποχήν της γερμανικής κατοχής, δεν θα ήτο ποτέ ανεκτή εκ μέρους των Γερμανών. Τούτο είναι γνωστόν τοις πάσι».
Ωστόσο η απόφαση αυτή αναιρέθηκε από τον ίδιο τον υπουργό Προεδρίας, που έδωσε την άδεια «άνευ της υπό της επιτροπής υποδειχθείσης περικοπής». Οι παρασκηνιακές διεργασίες όμως που περιγράφει ο Καμπανέλλης, και οι οποίες διαφεύγουν από τη μελέτη των επίσημων εγγράφων, ερμηνεύουν το σκεπτικό των λογοκριτικών επιτροπών. Πίσω από το πρόσχημα της αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας κρύβεται η προσβολή της στολής των συμμάχων και κατ’ επέκταση της στρατιωτικής στολής γενικά, η διακωμώδηση και υπονόμευση της στρατιωτικής εξουσίας που αγγίζουν το ίδιο το δικτατορικό καθεστώς.
Μαρία Χάλκου
Πηγές – Βιβλιογραφία
- ΓΑΚ – Κ.Υ., Αρχείο Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο αδειών ταινιών.
- Ευάννα Βερνάρδου, Νώντας Σαρλής (1997), Η Χούντα, η λογοκρισία και ο ελληνικός κινηματογράφος, ντοκιμαντέρ, παραγωγή: ΕΡΤ.
- Βασίλης Δούβλης (2013), Στοργή στο Λαό, ντοκιμαντέρ, παραγωγή: Βουλή Τηλεόραση.
