ΟΙ ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΦΟΡΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ (Νίκος Παναγιωτόπουλος, 1978)

Κατηγορία: Κινηματογράφος > Ελληνικές ταινίες

Αγγλικός τίτλος: The Idlers of the Fertile Valley
Εναλλακτικός τίτλος: The Slothful Ones of the Fertile Valley
Σκηνοθεσία: Νίκος Παναγιωτόπουλος
Έτος α’ προβολής: 1978
Είδος: Δράμα
IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0128725/

Λογοκριτικά περιστατικά

Δεκέμβριος 1976
Απόρριψη από το Ε.Κ.Κ. του σεναρίου της ταινίας ΟΙ ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΦΟΡΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ (Νίκος Παναγιωτόπουλος, 1978)
Αιτιολογία: Πολιτική
Είδος λογοκρισίας: Απόρριψη | Λογοκρισία σεναρίου | Θεσμική λογοκρισία | Προληπτική λογοκρισία

Περιγραφή

Τον Φλεβάρη του 1977, οι σκηνοθέτες Θόδωρος Αγγελόπουλος και Νίκος Παναγιωτόπουλος καταγγέλλουν την άρνηση χορήγησης κρατικών δανείων για το γύρισμα ταινιών τους, ΟΙ ΚΥΝΗΓΟΙ και ΟΙ ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΦΟΡΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ, αντίστοιχα, την οποία θεωρούν απόρροια προληπτικής λογοκρισίας για «ιδεολογικούς λόγους». Βασισμένο σε βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα Αλμπέρ Κοσσερύ, το σενάριο της ταινίας του Παναγιωτόπουλου περιστρέφεται γύρω από τη ζωή ενός εύπορου μεγαλοαστού που απομονώνεται μαζί με τους τρεις γιους του σε ένα αρχοντικό σπίτι που κληρονόμησε, με μοναδικό στόχο την απόλυτη απραξία. Μαζί τους είναι και μια γοητευτική νέα γυναίκα που εκτελεί χρέη υπηρέτριας, η οποία φροντίζει να έχουν φαγητό, καθαριότητα και σεξ.

Ο Ριζοσπάστης αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Το σενάριο απορρίφθηκε οκτώ φορές μετά από ισάριθμες αιτήσεις του σκηνοθέτη, χωρίς καμία επίσημη αιτιολόγηση. Ανεπίσημα ειπώθηκε από τα μέλη της Επιτροπής ότι και μόνο το γεγονός ότι μπήκε τέτοιο σενάριο στο Κέντρο Κινηματογράφου είναι θράσος και ότι είναι αδύνατο να χρηματοδοτηθεί μια ταινία που δείχνει σε αποσύνθεση την αστική τάξη!».

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης περιγράφει στο ημερολόγιό του το πως, αφού ναυάγησαν κάποιες επαφές που είχε με τον Κλέαρχο Κονιτσιώτη (ο οποίος διάβασε το σενάριο και το βρήκε «απαράδεκτο»), ενημερώθηκε ανεπίσημα πως έχει απορριφθεί από τη γνωμοδοτική επιτροπή του Ε.Κ.Κ. αλλά πρόκειται να περάσει από το Διοικητικό Συμβούλιο.

«18 Νοεμβρίου 1976, Αθήνα:
Συζητώ με τον Π. (παράγοντα στο Κέντρο Κινηματογράφου). Η μόνη φράση που αφήνει να διαρρεύσει, είναι η εξής: «Δεν είναι και τόσο διαλυμένες οι κοινωνίες μας όπως θέλετε να τις παρουσιάσετε, κύριε Παναγιωτόπουλε».
Το γεγονός ότι συνόψισε το σενάριό μου σ' αυτή τη φράση, μου έκανε εντύπωση. Όλη τη μέρα προσπαθούσα να καταλάβω πώς άνθρωποι χωρίς οξυδέρκεια τα καταφέρνουν να λειτουργούν σαν λογοκριτές, επάγγελμα που, κατά τη γνώμη μου, χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη φινέτσα πνεύματος για να μπορεί να ανακαλύπτει τις κρυμμένες παγίδες. Τουλάχιστον ευχαριστήθηκα βρίσκοντας την απάντηση: η «συντήρηση» αμύνεται με αντανακλαστικά. Είναι το αντίθετο της «πρωτοπορίας», που μόνο με το μυαλό μπορεί κανείς να την υπερασπιστεί.

28 Δεκεμβρίου 1976, Αθήνα:
Επιτέλους ήρθε η απάντηση από το Κέντρο Κινηματογράφου: αρνητική - χωρίς κανένα σκεπτικό. Σε διαμαρτυρίες μου, πήρα πληρωμένη απάντηση: «Και μόνο την παρουσία ενός τέτοιου σεναρίου μέσα στο Κέντρο Κινηματογράφου τη θεωρούμε θρασύτατη πρόκληση! Ουδέν σχόλιον!»

16 Ιανουαρίου 1977, Αθήνα:
Έγινε επερώτηση στη Βουλή για την απόρριψη από το Κέντρο Κινηματογράφου τού σεναρίου μου. Αντιγράφω αποσπάσματα από την απάντηση του υπουργού Βιομηχανίας κ. Κ. Κονοφάγου: «Παρανοϊκό και ανατριχιαστικό το σενάριο του Παναγιωτόπουλου» «με εκφυλιστικές τάσεις…» «κινείται σ' ένα κλίμα πνευματικής αθλιότητας». [...]»

Η ταινία κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο και το δεύτερο βραβείο στα φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Σικάγου.

Πηνελόπη Πετσίνη

Πηγές – Βιβλιογραφία

  • Γιάννης Σολδάτος (επιμ.), Νίκος Παναγιωτόπουλος, Εκδόσεις Αιγόκερως 2003.
  • Ριζοσπάστης 19/02/1977.
  • Χρονικό 77.

Εικόνες – Αρχειακό υλικό